نام پژوهشگر: سعید معبدی آرانی

دولت شیعی بنی عمار در طرابلس(503-464ه.ق)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده علوم انسانی 1388
  سعید معبدی آرانی   صادق آیینه وند

بنی عمار خاندانی حکومتگر از قبائل مغرب آفریقا است که همانند دیگر هم قبیله ای های خود با شکل گیری حکومت فاطمیان در مغرب، به فعالیت های ایشان پیوستند. برخی از بزرگان این قبیله ابتدا در مناصب نظامی و پس از انتقال مقر خلافت فاطمی به مصر، وارد منصب قضا شده و به عنوان قاضی ایشان در طرابلس شام به گونه ای نیمه مستقل و وابسته به دستگاه خلافت مرکزی فاطمیان به فعالیت پرداختند. همزمان با بروز بحران های سیاسی و اقتصادی فاطمیان که در دوره ایشان به بالا ترین حد خود رسید، اعلان استقلال کرده و دولت مستقل بنی عمار توسط امین الدوله -نخستین امیر- در طرابلس تشکیل شد. بنی عمار با در پیش گرفتن سیاست بی طرفی در مقابل دو دولت بزرگ عصر خود، فاطمیان و سلجوقیان، به تحکیم پایه های حکومت نوپای خود پرداختند و در سایه همین سیاست به عمران، آبادانی و جنبه های فرهنگی و تمدنی، توجه ویژه ای مبذول داشتند که نمود بارز آن تأسیس دارالعلم طرابلس است که در زمان خود به یکی از بزرگ ترین مراکز علمی جهان اسلام تبدیل شد. دولت ایشان در عهد جلال الملک -دومین امیر- به بالا ترین درجه رشد و شکوفایی خود رسید. اما دیری نپایید که این اقتدار رو به افول گذارد؛ و آن در نتیجه یورش همه جانبه صلیبیان به بخش هایی از جهان اسلام بود. سرانجام دولت بنی عمار در عهد فخرالملک- سومین امیر- پس از 10 سال مقاومت سر سختانه در برابر صلیبیان، در پی گسست و تفرقه موجود در جهان اسلام از یک سو، و وقوع انقلاب داخلی در طرابلس از سوی دیگر دچار سقوط و فروپاشی شد.