چکیده: وقوع انقلاب مشروطیت و الگو پذیری در بسیاری از زمینه ها از غرب، باعث گردید تا ایجاد تشکیلات منسجم بهداشتی و درمانی هم برای ارتقای سلامت عمومی در ایران، مورد نظر مسئولین وقت قرار گیرد و به همین لحاظ قدم هایی هم در این زمینه، چه در سطح تئوری و چه عملی، برداشته شد و آمال و آرزوهای بسیاری در این خصوص بوجود آمد که بعدها تحقق اکثر این آرزوها در سایه حکومت پهلوی اول تحقق یافت. بنابراین این نکته محتمل است که ایجاد تحول در سلامت عمومی مردم، بارور شدن بذر اندیشه های اصلاحی جمع زیادی از اصلاح گرایان بود که تنها در سایه اقتدار پهلوی ممکن شد و نمی توان تمام این اندیشه ها را به دوران پهلوی منسوب دانست. در این نوشتار ابتدا کلیاتی در مورد تبیین پژوهش، سوالات و فرضیات بیان شده سپس تلاش بر این بوده تا ضمن بیان تعاریف مربوط به سلامت عمومی، و شاخص های اصلی آن، به این موضوع پرداخته شود که چرا در تحقیقات تاریخی، نمی توان از اینگونه شیوه های آماری بهره گرفت. در مرحله بعد از طریق روش جامعه شناختی نشان داده شود ک ه جامعه « پزشکی شدن » برآیند کلی تحولات بهداشتی – درمانی جامعه ایران به سمت مدرنیسم بوده و در این راه فرآیند نمودی واضح داشته است. بخش بعدی این رساله به موضوع جغرافیای پزشکی برخی از مهمترین بیماری های واگیردار آن زمان پرداخته و در بخش بعدی نوشتار، به بحث پیرامون وضعیت بهداشت همگانی در دوران پهلوی اول پرداخته است . سپس به بررسی نامیده می شد، پرداخته و « موسسات صحی » تاریخچه و سیر تحولات موسسات بهداشتی و درمانی، که در آن زمان سیرتاریخی و دلایل تاسیس این موسسات، را بیان نموده است. بخش بعد اختصاص به بررسی نقش اقدامات غیر مستقیم برخی از نهادها و سازمانهای اجتماعی در بهداشت و درمان دارد و آخرین بخش این رساله به موضوع تاثیر نهادهای مستقل و غیر وابسته به دولت پرداخته است. واژگان