چکیده موجود در بانک ژن گیاهی ملی ایران ،(crocus) تنوع سیتولوژیکی 11 جمعیت از چهار گونه مختلف جنس زعفران بررسی گردید. همه جمعیت های مورد بررسی غیر از کلونهای زعفران زراعی که تری پلوئید می باشد، دیپلوئید بودند. 2 در گونه زعفران زراعی و عدد کروموزوم پایه n= تا 24 c. cancellatus 2 در گونه n= تعداد کروموزوم ها از 8 مشاهده گردید. بیشترین (st) تا ساب تلوسانتریک (m) متغیر بود. نوع کروموزوم ها از متاسنتریک x= تا 8 x= بین 4 3/94 میکرون) ) c. pallasii 9/31 میکرون) و کمترین آن به گونه ) c. speciosus میانگین طول کروموزوم به گونه 2 کروموزوم بود. n= با 12 c. speciosus تعلق داشت. بیشترین طول کل کروموزوم نیز متعلق به زعفران زیبا بود که نشان دهنده ابتدایی تر بودن این گونه می باشد. در تجزیه c. speciosus ،1a متقارن ترین گونه در کلاس 96 درصد از تنوع بین داده / به مولفه های اصلی صفات کاریوتیپی به دو مولفه اول و دوم تقسیم شدند که در مجموع 1 ها را توجیه کرد. صفات طول بازوی کوتاه، طول کل کروموزوم و نسبت بازوی بلند به کوتاه در مولفه اول و صفات نسبت بازوها، طول بازوی بلند و شاخص سانترومری در مولفه دوم با دارا بودن بالاترین ضرایب بردارهای ویژه بیشترین نقش را در ایجاد تنوع بین جمعیت ها داشتند. براساس تجزیه به مولفه های اصلی و تایید آن با تجزیه خوشه کمترین قرابت (c. speciosus) بیشترین و زعفران زیبا (c. pallasii) ای، جمعیت های گونه زعفران جوقاسم ژنتیکی را به زعفران زراعی نشان دادند. در این تحقیق برای اولین بار همبستگی بالایی بین تعداد کلروپلاستهای سلولهای محافظ روزنه، تعداد کروموزوم و سطح پلوئیدی مشخص گردید. این نتایج نشان داد که شمارش تعداد کلروپلاست سلولهای محافظ روزنه به عنوان یک روش ساده، سریع، آسان و کم هزینه برای تعیین سطح پلوئیدی در ،c. pallasii ،c. sativus گونه های زعفران قابل استفاده است. با مطالعه فلوسیتومتری اندازه ژنوم گونه 9 پیکوگرم برآورد شد. اندازه ژنوم / 15 و 33 /91 ،9/37 ،11/ به ترتیب 35 ،c. cancellatus و c. speciosus بیشترین همبستگی را با طول کل کروموزوم و کمترین همبستگی را با سطح پلوئیدی، تعداد کروموزوم و میانگین تعداد کلروپلاست نشان داد.