مطالعه رابطه مبادله که از مهم ترین ابزارهای تحلیلی بازرگانی خارجی کشورها به شمار می رود می تواند در ارزیابی موفقیت کشورها در عرصه بازرگانی موثر واقع گردد. مشخصاً این متغیر با تاثیرگذاری بر توزیع درآمد جهانی، میان کشورهای درگیر تجارت، نقش مهمی را در تعیین منافع حاصل از تجارت، رفاه و رشد این کشورها ایفا می کند. بر این اساس، مطالعه حاضر درصدد است که اثر متغیرهای کلان اقتصادی نظیر رشد اقتصادی، نرخ واقعی ارز، تنوع صادراتی، بهره وری کل عوامل تولید و تکنولوژی را بر رابطه مبادله ایران طی دوره زمانی 1347- 1387 با بهره گیری از الگوی خودرگرسیون برداری (var) همجمعی و همچنین الگوی معادلات همزمان مورد بررسی قرار دهد. نتایج بدست آمده بر اساس مدل var همجمعی و حداقل مربعات سه مرحله ای نشان می دهد که رشد اقتصادی اثر منفی و معناداری بر رابطه مبادله دارد. این نشان دهنده اتخاذ سیاستهای نامناسب اقتصادی- تجاری در اقتصاد ایران طی سالهای مورد بررسی می باشد. نرخ واقعی ارز اثر منفی و معنادار و تنوع صادراتی (نسبت صادرات کالای صنعتی به صادرات کالای سنتی و کشاورزی) نیز بر خلاف انتظار، اثر منفی و معناداری را بر رابطه مبادله نشان می دهد که می توان کیفیت و تمایز کالاهای صادراتی را در آن مورد دخیل دانست. اثر مثبت و معنادار بهره وری کل عوامل تولید و تکنولوژی که از شاخص ict برای سنجش آن استفاده شده است بر رابطه مبادله تائید شده است. به عبارت دیگر با رونق بهره وری و گسترش تکنولوژی، رابطه مبادله بهبود می یابد.