به منظور بررسی تأثیر روش های مختلف پیش تیمار بذر بر رفتار جوانه زنی، خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاهچه های نخود (.cicer arietinum l) تحت شرایط تنش شوری، دو آزمایش متفاوت بصورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی به ترتیب با چهار و سه تکرار در پژوهشکده علوم گیاهی و آزمایشگاه فیزیولوژی دانشکده علوم دانشگاه فردوسی مشهد، طی سال های 90 - 1389 انجام شد. آزمایش اوّل با هدف بررسی تأثیر پیش تیمار بذر شامل پلی اتیلن گلیکول – 6000 و کلرید کلسیم به ترتیب با پتانسیل های اسمزی 4/0- و 8/0- مگاپاسکال و 1- و 2- مگاپاسکال و تنش شوری شامل کلرید سدیم با هدایت الکتریکی 0، 4، 8، 12 و 16 دسی زیمنس بر متر بر صفات مربوط به جوانه زنی نخود انجام شد. شمارش بذرهای جوانه زده بصورت روزانه و نمونه برداری از دانه رست ها بعد از یک هفته انجام شد. آزمایش دوّم با هدف بررسی برهم کنش پیش تیمار و شوری بر برخی صفات مورفوفیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاهچه های نخود در مرحله رشد رویشی انجام شد. در این آزمایش بذرها پس از ضدعفونی در درون گلدان های پلاستیکی در بستر ماسه کشت شدند. از محلول های کلرید سدیم با هدایت الکتریکی 0، 4، 8 و 12 دسی زیمنس بر متر به عنوان سطوح مختلف شوری و از peg - 6000 با پتانسیل اسمزی 8/0- مگاپاسکال و کلرید کلسیم با پتانسیل اسمزی 1- مگاپاسکال به عنوان مواد پیش تیمار کننده استفاده شد. نتایج آزمایش جوانه زنی نشان داد که افزایش شوری به ویژه در سطوح بالاتر (12 و 16 دسی زیمنس بر متر)، درصد و سرعت جوانه زنی را به صورت معنی داری کاهش داد و همچنین سایر صفات مورد بررسی شامل طول ساقه چه، طول ریشه چه، وزن خشک ساقه چه و وزن خشک ریشه چه با افزایش غلظت نمک کاهش یافت. پیش تیمار بذر، سرعت و درصد جوانه زنی و سایر صفات مربوط به جوانه زنی را افزایش داد. همچنین پیش تیمار، تأثیر معنی داری (05/0? p) بر بهبود آسیب های ناشی از تنش شوری بر جوانه زنی بذور نخود در سطوح بالای شوری داشت. در مرحله گیاهچه ای، صفاتی مانند ارتفاع، وزن خشک بخش هوایی، سطح برگ، طول، وزن خشک و سطح ریشه، محتوی کلروفیل برگ، شاخص پایداری غشاء و محتوی آب نسبی در شوری های معادل و بیش از 4 دسی زیمنس بر متر به صورت معنی داری (05/0? p) کاهش یافت. پیش تیمار بذر صفات مذکور را افزایش داد که در برخی صفات این افزایش نسبت به شاهد معنی دار بودند. با افزایش شوری صفاتی از قبیل میزان سدیم و پرولین برگ به صورت معنی داری (05/0? p) افزایش یافت. نتایج بر هم کنش پیش تیمار و شوری نشان داد که در تمام سطوح شوری، پیش تیمار میزان پرولین برگ را در مقایسه با شاهد افزایش و میزان سدیم برگ را کاهش داد. به طور کلّی پیش تیمار بذر با محلول های اسمزی peg - 6000 (8/0- مگاپاسکال) و cacl2 (1- مگاپاسکال) در سطوح بالای شوری باعث بهبود اثرات منفی شوری شد. در این آزمایش، اثرات بهبود دهندگی کلرید کلسیم بیشتر از پلی اتیلن گلیکول بود.