چکیده از جمله راه های بهبود محیط زیست و جلوگیری از ورود عناصر سنگین به زنجیره غذایی انسان و دام، کم کردن میزان دسترسی و فراهمی این فلزات برای گیاهان و ریز جانداران است. بر این اساس به منظور بررسی اصلاح کننده های آلی و معدنی بر فراهمی کادمیوم در خاک و گیاه خردل، آزمایشی با سه سطح فسفر (صفر، 150 و 300 میلی گرم بر کیلوگرم) و سه نسبت کمپوست-لجن (1:1، 1:2 و2:1) در خاکی با سه سطح کادمیوم (صفر، 5 و 10 میلی گرم بر کیلو گرم) در قالب طرح کاملا تصادفی (فاکتوریل) با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد روی گیاه خردل انجام شد. نتایج نشان داد با افزایش سطوح کادمیوم در خاک، ارتفاع گیاه، تعداد غلاف، شاخه جانبی، میزان کلروفیل و وزن خشک اندام هوایی گیاه کاهش یافت، اما با کاربرد فسفر از سمیت کادمیوم کاسته شده در نتیجه با افزایش سطوح فسفر در خاک، تعداد غلاف، شاخه جانبی، میزان کلروفیل و وزن خشک اندام هوایی گیاه افزایش یافت. کاربرد فسفر، فراهمی کادمیوم (شکل محلول و قابل تبادل) در خاک را کاهش داد. با مقایسه تاثیر نسبت های مختلف کمپوست-لجن مشخص شد که نسبت 1:2 بیشترین تاثیر را در کاهش فراهمی کادمیوم و بهبود خصوصیات رشدی گیاه داشت. با افزایش سطوح کادمیوم در خاک، هدایت الکتریکی افزایش و کربن آلی خاک کاهش یافت. بیشترین مقادیر هدایت الکتریکی، ph و کربن آلی خاک در نسبت کمپوست-لجن 2:1 مشاهده شد. افزایش غلظت کادمیوم در خاک، غلظت نیتروژن، فسفر قابل دسترس، مس و منگنز در خاک را کاهش داده و موجب افزایش پتاسیم قابل دسترس و روی در خاک گردید و با کاربرد فسفر در خاک، غلظت مس، منگنز و روی در خاک افزایش و آهن کاهش یافت. نتایج نشان داد با کاربرد فسفر و کمپوست-لجن در خاک فراهمی کادمیوم تا حدودی کاهش می یابد. واژه های کلیدی: کادمیوم، فسفر، نسبت های کمپوست به لجن، brassica juncea