حنانه رحیمی عبدالرضا حاجی پور
کاربرد گسترده واکنش های تشکیل پیوند کربن-کربن در زمینه های مختلف از جمله در سنتز ترکیب های پیچیده از مواد اولیه ساده تر، از اهمیت بسزایی برخوردار است. به همین دلیل در سال های اخیر این واکنش ها به ابزاری قدرتمند در شیمی آلی تبدیل شده اند. از کارآمدترین این واکنش ها می توان به واکنش های سونوگاشیرا و سوزوکی اشاره کرد. کاتالیزورهای مورد استفاده در این واکنش ها نمک های پالادیم یا کمپلکسی از پالادیم با لیگاندهای متفاوت می باشند. ترکیب های پالاداسیکل یک دسته مهم از این کمپلکس ها به شمار می آیند. پالاداسیکل ها را می توان به صورت ترکیب های هتروسیکلی معرفی کرد که یکی از هترواتم ها در آن پالادیم است. از زمان کشف پالاداسیکل در اواسط سال 1960 کاربرد آن ها به عنوان حدواسط های فعال در سنتزهای آلی مورد توجه قرار گرفت. در ادامه، استفاده از این ترکیب ها به عنوان کاتالیزور های یکنواخت در تشکیل پیوندهای کربن - کربن اهمیت پیدا کرد. در این پروژه کاربرد کمپلکس پالاداسیکل همووراتریل آمین با ساختارهای مونومر و دیمر به عنوان پیش کاتالیزور، در ساخت پیوندهای کربن -کربن تحت شرایط حرارتی در حمام روغن مورد بررسی قرار گرفت. در ابتدا فعالیت کمپلکس دیمر همووراتریل آمین [pd{c6h2(ch2ch2nh2)-(ome)2,3,4} (µ-br)]2، (3)، در واکنش جفت شدن سونوگاشیرا بررسی شد. سیستم کاتالیتیکی به کار رفته در این واکنش فعالیت خوبی از خود نشان داد. راندمان های به دست آمده در دمای 100 درجه سانتی گراد و با استفاده از n-متیل-2-پیرولیدون به عنوان حلال بهینه و پی پیریدین به عنوان بهترین باز، بسیار خوب بود. به منظور بررسی تفاوت در کارایی کاتالیتیکی کمپلکس دیمر [pd{c6h2(ch2ch2nh2)-(ome)2,3,4} (µ-br)]2، (3) و مونومر [pd{c6h2(ch2ch2nh2)-(ome)2,3,4}br(pph3)]، (a3)، در قسمت دوم این پروژه، واکنش جفت شدن سوزوکی با شرایط یکسان به وسیله این دو کاتالیزور انجام شد. نتایج به دست آمده نشان داد که کمپلکس پالاداسیکل با ساختار مونومر در این واکنش کارایی بالاتری دارد. بنابراین در ادامه واکنش جفت شدن سوزوکی آریل هالیدهای مختلف در دمای 60 درجه سانتی گراد در حضور اتانول به عنوان حلال و باز پتاسیم کربنات، به وسیله کاتالیزور مونومر انجام شد. در این مورد نیز راندمان های بسیار خوب تا عالی در زمان های کوتاه به دست آمد. در این واکنش ها تکنیک های مختلف 1h-nmr، 13c-nmr و ft-ir برای شناسایی ساختار ترکیب ها استفاده شد.
