نام پژوهشگر: مجتبی کیخا

تهیه، شناسایی و تعیین ساختار ترکیبات جدید فسفره حاوی اسکلت c(o)nhp(o)(n?)(n?) وc(o)(n1)(n2)(n3)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد 1390
  مجتبی کیخا   مهرداد پورایوبی

در این پژوهش پنج ترکیب فسفر-کلر xc(o)nhp(o)cl2 (ccl3 = x، ch2cl، 3-f—c6h4، 2,4-f2—c6h3 و 2-f—c6h4) و دو ترکیب xp(o)cl2 ( nhc6h11 = xو n(ch2c6h5)2) تهیه و برای سنتز فسفر آمیدهای xc(o)nhp(o)y2 (ccl3 = x و nhc6h4(2-ch3) = y (1) و n(ch2c6h5)2 (2))، ch2clc(o)nhp(o)[n(ch3)ch2c6h5]2 (3)، 3-fc6h4c(o)nhp(o)[nhc(ch3)3]2 (4)، 2,4-f2c6h3c(o)nhp(o)[nc4h8]2 (5)، 2-fc6h4c(o)nhp(o)[nhch(ch3)2]2 (6) و {p(o)(nhc6h11)3}{c6h11nh3}+{ch3coo}­ (7) مورد استفاده قرار گرفتند. محصولات به دست آمده، توسط روش طیف سنجی ir و بلورنگاری پرتو x و هم چنین طیف سنجی ) nmr{1h}31p، 1h و 13c) در مورد ترکیب 5 شناسایی شدند. در تمام این ساختارها مانند سایر ترکیبات هم خانواده ی پیشتر گزارش شده محیط اطراف اتم فسفر به صورت چهار وجهی انحراف یافته می باشد. در انباشتگی کریستالی این ترکیبات، هیچ یک از اتم های نیتروژن به عنوان پذیرنده پیوند هیدروژنی عمل نکرده است که نشان دهنده ویژگی باز لوئیس کم آنهاست. هر یک از ترکیب های 1 و 4 با اسکلت c(o)nhp(o)(nh)2 یک آرایش خطی، برای ترکیب 1 از طریق پیوندهای هیدروژنی nc(o)nhp(o)—h•••o(?p) و [namide—h.…][namide—h.…]o(?c) با ایجاد حلقه های r22(12)/r21(6) و r22(8) و برای ترکیب 4 از طریق پیوندهای هیدروژنی nc(o)nhp(o)—h•••o(?p) و namide—h•••o(?c) با ایجاد حلقه های r22(12) و r22(8) را ایجاد می کنند. در ترکیب 4 حلقه های r22(12) واپیچیده شده اند که علت این واپیچیدگی را شاید بتوان به انباشتگی ?-? بین حلقه های آروماتیک در مولکول های مستقل از نظر تقارنی نسبت داد. ترکیبات 2، 3 و 5 با اسکلت c(o)nhp(o)(n)2، از طریق پیوندهای هیدروژنی هم ارز nc(o)nhp(o)—h•••o(?p) تشکیل دیمر دارای مرکز تقارن با ایجاد حلقه r22(8) را می دهند. در ساختار 6 مولکول ها به صورت یک آرایش خطی از طریق پیوندهای هیدروژنی nc(o)nhp(o)—h•••o(?c) و [namide—h.…][namide—h.…]o(?p) با ایجاد حلقه های r22(10)/r21(6) تجمع یافته اند. این نوع الگوی پیوند هیدروژنی بسیار نادر بوده و تاکنون تنها در 5 ترکیب مشاهده شده است. در ترکیب 7 یک آرایش دو بعدی با تجمع سیکلوهگزیل آمونیوم استات و فسفرآمید p(o)[nhc6h11]3 از طریق پیوندهای هیدروژنی n—h•••o ایجاد می شود که در آن اتم اکسیژن گروه p(o) و اتم های اکسیژن یون استات به صورت گیرنده دو تایی پروتون عمل کرده اند. ثابت های جفت شدن 2,3j(p,c) و nj(f,c) که در آن n = 1، 2، 3 و4 است، در ترکیب 5 اندازه گیری شده اند.