نام پژوهشگر: علی اکبر حاجی علی اکبری بیدگلی

توسعه روش های ریزاستخراج فاز مایع و استفاده از جاذبی جدید برای ریزاستخراج فاز جامد بمنظور اندازه گیری آفت کش ها و داروها در نمونه های زیست محیطی و زیست شناختی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه صنعتی اصفهان - دانشکده شیمی 1390
  علی اکبر حاجی علی اکبری بیدگلی   محمد سراجی

در بخش نخست، روش ریزاستخراج مایع- مایع پخشی به کمک سورفکتانت برای استخراج و پیش تغلیظ علف کش های فنیل اوره ابداع و از hplc برای جداسازی و آنالیز آن ها استفاده شد. ریزاستخراج توسط افزایش 73 میکرولیتر محلول 5% سورفکتانت (متیل تری آلکیل آمونیوم کلراید) در حلال پخشی کلروفرم از 5 میلی لیتر محلول نمونه آبی توسط یک سرنگ 100 میکرولیتری انجام گرفت. پس ازسانتریفوژ، فاز آلی ته نشین شده به طور کامل توسط یک سرنگ 50 میکرو لیتری به درون یک لوله شیشه ای کوچک دیگر با انتهای مخروطی منتقل گردید. پس از تبخیر حلال آلی، 21 میکرولیتر محلول متانول- آب (1:1) حاوی استاندارد داخلی دی فنیل آمین به آن اضافه گردید. 20 میکرولیتر از محلول فوق به hplc تزریق شد. پارامترهای موثر بر ریزاستخراج مایع- مایع پخشی شامل نوع حلال استخراجی، مقدار سورفکتانت در حلال استخراجی، مقدار نمک، حجم فاز ته نشین شده و زمان استخراج مطالعه شدند. بهترین راندمان ریزاستخراج با حلال استخراج کننده کلروفرم حاوی v/v %5 سورفکتانت، حجم فاز ته نشین شده 40 میکرولیتر و بدون افزایش نمک در نمونه آبی به دست آمد. در این روش دقت به دست آمده بین %6/0-0/2 و حدتشخیص بین 3/2-0/18 نانوگرم بر لیتر می باشد. فاکتور غنی سازی برای ترکیبات در محدوده 128-198 قرار دارد. این روش برای آنالیز سه نمونه حقیقی شامل آب رودخانه زاینده رود، آب شهر و آب چاه آزمایش و بررسی شد. در بخش دوم، از ادغام روش ریزاستخراج فاز مایع با فیبر توخالی و روش تزریق در جریان پیوسته (روش کروماتوگرافی مایع بدون ستون) به منظور استخراج و اندازه گیری داروی فنازوپیریدین استفاده شد. برای استخراج با روش ریزاستخراج فاز مایع با فیبر توخالی، ابتدا منافذ فیبر متخلخل پلی پروپیلنی به طول 5/3 سانتی متر توسط فاز آلی پر شد. حجم داخلی فیبر توخالی توسط محلول اسید سولفوریک به عنوان محلول پذیرنده پر گردید. فیبر به داخل 5 میلی لیتر از نمونه آبی با ph قلیایی غوطه ور شده و آنالیت به داخل فاز پذیرنده استخراج گردید. پارامترهای موثر بر استخراج سه فازی شامل نوع حلال آلی، ph محلول نمونه، غلظت اسید سولفوریک در محلول پذیرنده، مقدار نمک، سرعت همزدن نمونه، دما و زمان استخراج بررسی شدند. بهترین راندمان استخراج با حلال دی فنیل اتر، محلول نمونه با 9=ph، غلظت 100 میلی مولار از اسید سولفوریک به عنوان فاز پذیرنده، سرعت همزدن 1300 دور در دقیقه، مدت زمان استخراج 30 دقیقه در دمای 45 درجه سانتی گراد و بدون افزایش نمک به محلول نمونه به دست آمد. در این روش انحراف استاندارد نسبی در یک روز %9/4 و حدتشخیص 5/0 میکروگرم بر لیتر به دست آمد. فاکتور غنی سازی برای آنالیت 230 می باشد. در نهایت از این روش برای آنالیز نمونه های حقیقی پلاسما و ادرار انسان استفاده شد. در بخش سوم، از تلفیق cd-ims و روش ریزاستخراج سه فازی با دو حلال آلی غیرقابل امتزاج برای اندازه گیری ترکیب کلومیپرامین بهره برداری شد. در ریز استخراج سه فازی با دو حلال آلی غیرقابل امتزاج، ابتدا حجم داخلی فیبر توخالی توسط حلال متانول به عنوان فاز پذیرنده پر شد. سپس منافذ فیبر پلی پروپیلنی به طول 3 سانتی متر توسط فاز آلی (n- دودکان) اشباع گردید. استخراج از سه میلی لیتر محلول نمونه آبی با ph بازی صورت گرفت. نمونه پس از استخراج، برای آنالیز به دستگاه cd-ims تزریق گردید. بمنظور افزایش حساسیت و گزینش‎پذیری در cd-ims، از اسید فرمیک، استیک و پروپیونیک به عنوان دوپانت (گاز معرف) استفاده ‎شد. پارامترهای موثر بر استخراج شامل غلظت سدیم هیدروکسید در محلول نمونه، غلظت نمک، سرعت هم زدن محلول نمونه و زمان استخراج مورد بررسی قرار گرفتند. در تحقیق پایانی، با بکارگیری مغز مداد بهبودیافته با روش الکتروشیمیای به عنوان فیبر ریزاستخراج فاز جامد و الکترود کار در ولتامتری پالس تفاضلی آنالیز کلرپرومازین انجام شد. سپس مداد اتود از طریق سیم مسی به عنوان الکترود کار به دستگاه اتولب متصل شد. فیبر به گونه ای داخل ظرف آزمایش (سل) قرار داده می شود که حدود 9 میلی متر از آن داخل محلول بافر قرار گیرد. برای بهبود سطح فیبر، از روش ولتامتری چرخه ای استفاده شد. پس از انجام عمل بهبودسازی سطح فیبر، استخراج از 5 میلی لیتر محلول نمونه حاوی ترکیب مورد آنالیز با ph مشخص صورت گرفت. بعد از گذشت زمان مشخص، فیبر از ظرف نمونه خارج و برای اندازه گیری سیگنال، داخل ظرف آزمایش (سل) حاوی بافر با ph مشخص قرار گرفت و ولتامتری پالس تفاضلی در محدوده ولتاژ مشخص اعمال شد. پارامترهای موثر بر استخراج شامل غلظت سدیم هیدروکسید در محلول نمونه، غلظت نمک، سرعت هم زدن محلول نمونه، زمان استخراج و ph بافر محیط اندازه گیری سیگنال مطالعه شدند.