اندیشه ی بررسی اثر ادبی بر مبنای کارکرد اجتماعی آن مهم ترین عنصر تشکیل دهنده ی نقد جامعه شناختی است. این رویکرد نقدی که ابعاد مختلف رابطه ی ادبیات و جامعه را مورد کنکاش قرار می دهد، رویکرد جدیدی است که اصول اولیه-ی آن به همت نظریه پردازانی از جمله فیکو، مادام دو استال، ایپولیت تن و کارل مارکس در قرون اخیر شکل گرفته و در قرن بیستم به وسیله ی منتقدان بزرگی چون جورج لوکاچ و لوسین گلدمن به تکامل رسیده است. جورج لوکاچ با ارائه ی نظریات ارزنده، انقلاب بزرگی در زمینه ی نقد جامعه شناختی پدید آورد و گامهای بلندی در راه اعتلا و پیشرفت آن برداشت. مکتب نقدی او جهت تحلیل رمان بر معیارهای خاصی استوار است که مهمترین آنها عبارتند از رئالیسم، شخصیت نوعی و روند علی و معلولی. در پژوهش حاضر رمان الطریق الطویل اثر نجیب الکیلانی نویسنده ی معاصر مصری بر اساس این معیارها مورد نقد و تحلیل قرارگرفته است. بررسی های انجام شده حاکی از آن است که نویسنده مسائل اجتماعی را بر مبنای رئالیسم انتقادی و پیروزی رئالیسم منعکس نموده و به دلیل فهم فرایندهای اجتماعی در خلق شخصیت های چهرمانی موفق عمل کرده و در نگارش رمان، روند علی و معلولی را مورد توجه قرار داده؛ بنابراین رمان یاد شده از انسجام روایی برخوردار است. همچنین تحلیل محتوای اجتماعی در این رمان بیانگر آن است که استعمار، وضعیت زنان، عقاید و آداب و رسوم و فقر مهم ترین مسائلی است که نویسنده به آنها اشاره نموده است.