چکیده: هدف از رساله حاضر معرفی ابن حسام خوسفی به عنوان شاعر آزاده و آزاداندیشی است که شعر را نه به خاطر بهره مندی های مادی و تمتّع دنیوی بلکه به جهت نیاز درونی و اعتقادی و احساس رسالتی که بر دوشش سنگینی می کرده، سروده است. این شاعر دیندار و آرمانگرا شعر را وسیله ی فروکش کردن غلیان درونی خود می داند نه واسطه ای برای راهیابی به دربار حکّام و سلاطین. در باب شخصیّت فکری- عقیدتی ابن حسام باید گفت که او از جمله بزرگ ترین شاعران شیعی مذهب عصر خویش بود و در اعتقادات مذهبیش توجه فوق العاده ای به خرج داده است، گواه عادل ما اینکه، اشعار او پر است از معانی و مفاهیم اعتقادی شیعی و دلبستگی او به رسول اکرم (ص) و خاندان عصمت و طهارت، به ویژه حضرت علی و امام حسین (ع) و قائم آل محمد (ص) که این مدّعا را قصاید مدحیّه ی او در دیوان شعر و مثنوی خاوران نامه اش به اثبات می رساند. با توجه به جایگاه ممتاز این شاعر اهل بیت (ع) در ادبیّات دینی و مذهبی جا دارد که آثار ارجمندش به روشی عالمانه شرح و مورد بررسی قرار گیرد تا علاوه بر بهره گیری عموم علاقه مندان از این گونه آثار، زمینه ی لازم برای تحقیق و بررسی همه جانبه ی آن توسط محقّقان و پژوهشگران ارجمند فراهم گردد. بنابراین در این رساله سعی بر این است که دیوان ابن حسام خوسفی به شیوه ای کاملاً علمی مورد بررسی قرار گرفته و شرح شود تا فهم و درک شعر ابن حسام برای هر یک از دوستداران شعر او آسان تر و قابل فهم تر شود. واژگان کلیدی: ابن حسام خوسفی، شعر ولایی ، آیات و احادیث در دیوان ابن حسام ، شرح مشکلات دیوان ابن حسام.