این پژوهش با استفاده از «نظریه کنش ارتباطی» هابرماس و تفکیکی که وی بین «سیستم» و «زیست جهان» و کنش های مرتبط با هر یک از آنها، یعنی «کنش استراتژیک» و «کنش ارتباطی» می گذارد، گفتمان «هویت طلبیِ آذربایجانی» در ایران را مورد مطالعه قرار می دهد، گفتمان هایی که ادعای دفاع از زیست جهانِ قومیِ شان در برابر کنش های استراتژیک را دارند، تا به چگونگیِ استفاده ی این گفتمان از «کنش ارتباطی» در رابطه با مخاطبانش پی ببرد. برای بررسیِ متن های مورد نظر نیز از «تحلیل گفتمان انتقادیِ» نورمن فرکلاف استفاده شده است. متن های مورد نظر از بین نوشته های دانشجویان هامی این گفتمان در فضای مجازی انتخاب شده است. نتایج حاصل از ویژگی های متن های مورد تحلیل حاکی از آن بود که متن هایی که میخواستند در رابطه با مخاطبانشان از کنش ارتباطی استفاده کنند و برنامه ای برای استفاده از کنش استراتژیک نداشتند، که مسئله اصلی این پژوهش نیز فهمیدن چگونگیِ آن است، به صورتی غیرعادی پرشده بودند از مثال ها و استعاره ها و صحبت نکردن صریح در مورد وقایع مورد نظرشان، و تنها در قسمت های اندکی از متن به مسئله به صورت مصداقی پرداخته شده بود. در تفسیر و تبیین هر متن معلوم شد که متن ها به خاطر آنکه تفسیرهایی متفاوت از تفسیر ساختارهای و نهادهای سیستماتیک از وقایع جهان پیرامونشان داشتند، و برای جلوگیری از اصطکاک با آنها خود را در زیر پوسته ی استعاره ها پنهان می کردند، که حاکی از فراگیری و تسلط ساختارهای سیستماتیک در جامعه بود و توانایی ناامید کننده ی گفتمان هایی از این دست برای استفاده از کنش ارتباطی به عنوانی راهی برای محافظت از زیست جهان شان حتی در داخل شکاف هایی که ظاهراً تسلط بر آنها کم است. ویژگی های یاد شده نشانه هایی هستند از حرکت های تدافعی در مقابل سیستم ها و نه حرکت هایی رو به جلو که هابرماس نیز آنها را به عنوان جریان هایی که می توانند از تسلط سیستم ها بکاهند معرفی کرده بود. آنچه در نهایت می شود نتیجه گرفت این است که امید اندکی برای کنش ارتباطی به عنوان راهی برای کنترل سیستم از سوی زیست جهان در داخل گفتمان ها و جوامع مشابه باقی می ماند.