نام پژوهشگر: سید علیرضا گلشنی

تاریخ طب در دوره بنی عباس
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شیراز - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1390
  سید علیرضا گلشنی   سید ابوالقاسم فروزانی

پس از ظهور اسلام، علم طب از نخستین علومی بود که مورد توجه مسلمانان واقع شد و مخصوصاً در دوره نهضت علمی اسلامی در دوره خلافت عباسیان شتاب گرفت، کتابهای طبی از یونانی، سریانی، پهلوی و سانسکریت به عربی ترجمه شد و دانش طب ملل دیگر نیز در میان مسلمانان راه یافت. دانشمندان مترجم مانند اسحاق بن حنین کندی و پسرش حنین بن اسحاق و ثابت بن قره به ترجمه آثار علمی پرداختند و اطبای بزرگ و داروشناسان مشهوری ظهور کردند که آثار بعضی از آنان قرنها در اروپا جزء کتابهای درسی بود(براون، 1364: 34- 37) از بزرگان علم طب در این دوره می توان، خاندان بختشیوع، علی ابن سهل طبری، محمد بن زکریای رازی، علی بن عباس مجوسی اهوازی و ابوعلی سینا را نام برد. چون دانشمندان دوره اسلامی تألیفات خود را اغلب به زبان عربی که زبان علمی عصر بود می نوشتند در مغرب زمین آنها را به عنوان اطبای عرب می شناختند، حال آنکه بیشتر آنان ایرانی یا از ملل دیگر بوده اند. آنچه گویای توان علمی و ارزش ویژه دانشمندان مسلمان می باشد، تلاش موفق آنان در تطبیق دانش پزشکی مربوط به ملل دیگر با نیازهای اهالی قلمرو اسلامی است. در این میان، ایرانیان که در دربار خلفای عباسی جایگاهی ممتاز داشتند، در زمینه علم طب نیز ارزش والای خود را به اثبات رساندند(عیسی بیگ، 1371: 111؛ الگود، 1386: 92). یکی از مشکلات، این پژوهش کمبود منابع در کتابخانه های شیراز و دانشگاه بوده است، این مسئله بنده را واداشت که جهت دستیابی به منابع چندین سفر به تهران داشته باشم و منابع مورد نیاز را از طریق کتابخانه های دانشگاههای تهران و کتابخانه اسناد ملی تهران مرتفع سازم. که از لحاظ مالی بسیار دچار مشکل شدم. این پایان نامه در هشت فصل تقسیم شده است: که فصول اول و دوم: مقدمه و نقد منابع، فصل سوم: زمینه های شکل گیری طب اسلامی، فصل چهارم: طب اسلامی در دوره عباسی از آغاز تا قرن چهارم، فصل پنجم: علم پزشکی در عهد خلافت عباسیان از قرن چهارم تا سقوط آل بویه، فصل ششم: علم پزشکی در عهد خلافت عباسیان در قرون پنجم و ششم، فصل هفتم: پزشکی در اواخر خلافت عباسیان، فصل هشتم: علوم پزشکی و شاخه های آن در خلافت عباسیان می باشد.