نام پژوهشگر: زهرا رییسی

کرامت انسان در اخلاق اسلامی واخلاق کانت
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1390
  زهرا رییسی   زهرا خزاعی

طبق باورهای دینی مانند مسیحیت و دین اسلام و اندیشه های غیر دینی از جمله لاک وکانت،انسان در نظام هستی دارای ارزش و ارجمندی منحصر به فردی است که از آن به "کرامت انسانی" یاد می شود . کانت از اصلاح"کرامت انسانی استفاده کرده و منشأ آن را در استعدادهای انسانی می داند، از جمله این که انسان با قو ه ی عقلانی خود به وضع قوانین اخلاقی می پردازد و با اراده ی خودبنیاد خویش،خود را مکلف به آن قوانین می کند.قانون اخلاقی که او نام می برد به"امر مطلق" مشهور است و از تقریرات آن"غایت فی نفسه" است که بیان می کند" با انسان به عنوان غایت فی نفسه رفتار کن نه وسیله ی صرف".انسان به عنوان هدف آفرینش محسوب می شود و همین نشانه ی کرامت اوست.از نظر کانت ارزش انسان ذاتی است و درونی و انسان به طور تکوینی از آن بهره مند است و همین امر باید مبنای رفتار ما قرار گیرد،این که به انسانیت و کرامت انسانی هر فرد احترام بگذاریم و با آن ها صرف نظر از موقعیت های اجتماعی و اعتقادی ،برابر رفتار کنیم. از نگاه ادیان آسمانی،ریشه ی کرامت انسان به خداوند بازمی گردد.به تعبیر مسیحیان "خداوند انسان را به شکل و صورت خویش آفرید و به تعبیر قرآن کریم "خداوند از روح خویش در انسان دمید" و همین امر منشأ ارزش و جایگاه خاص انسان نسبت به سایر موجودات گردید. کرامت از نگاه دینی محصور به کرامت ذاتی نمی شود و آدمی می تواند با تقرب به خدا و پرهیزکاری بر آن بیفزاید و ارزش متعالی تری کسب کند و این ارزش، ارزش اکتسابی است. اما طبق سیره ی بزرگان دین ، آنچه که مبنای رفتاری ما با انسان ها باید قرار گیرد، همان کرامت ذاتی است که طبق آیه ی 70 سوره ی اسراء خداوند از بدو خلقت ، همه ی انسانها را مشمول آن نمود. با توجه به این مهم در صددیم به بررسی کرامت و اقسام آن از نگاه کانت و باور دینی اسلامی بپردازیم