نام پژوهشگر: فاطمه مسعودی همت ابادی

بررسی عناصر اجتماعی در دیوان انوری
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه یزد - دانشکده ادبیات 1390
  فاطمه مسعودی همت ابادی   محمدرضا نجاریان

انوری ابیوردی از شاعران مشهور قرن ششم هجری است. او بزرگترین شاعر مدیحه سرای زبان فارسی است، چنان که به او لقب « پیامبر شعرهای باطل» داده اند. دیوان اشعار او دو جلد است. جلد اول شامل قصاید مدحی او و جلد دوم مشتمل بر قطعه ها، غزل ها و رباعیات اوست. در این پایان نامه با رویکردی جامعه شناختی کوشش می شود تا اشعار انوری مورد نقد و بررسی قرار گیرد. از دهیافت ها و دستاوردهای نگاه جامعه شناختی به آثار این شاعر قصیده سرای نامی قرن ششم، می توان به موارد زیر اشاره کرد: از مهمترین آنها آداب و رسوم و مراسم خاصّی مانند: اجرای مراسم حج، سوگواری، ازدواج، مراسم اعیاد مختلف و .... است. علاوه بر آن اشاره به آداب و رسومی است که در جامعه امروز، جایگاه چندانی ندارند. اشاره به اوضاع اجتماعی آن دوران از نظر فرهنگی، اقتصادی، اخلاقی و .... از دیگر ویژگی های اشعار انوری است. تعدادی از خوراک ها و انواع پوشاک رایج در آن زمانه در اشعار انوری بازتاب پیدا کرده است. همچنین سبک معماری و قسمت های مختلف خانه ها و کاخ های دوران گذشته در دیوان او به چشم می خورد. سرگرمی ها و تفریحات خاص آن دوران مانند شراب خواری و سیاحت در باغ و بوستان و بازی های مختلف مانند نرد و چوگان و شطرنج و .... در اشعار او جلوه گر شده است. انوری از بیماری های رایج در عصر خویش و نحوه درمان و داروهای آن دوره سخن به میان آورده است. هم چنین او به ابزارها و معیارهای داد و ستد برای بازرگانی و مشاغل گوناگون اجتماعی، اشاره کرده است. اشاره به دربارها و طبقات مختلف درباری و هم چنین مشاغل و مناصب درباری و دیوان های حکومتی از دیگر ویژگی های اشعار انوری است.