با توجه به دشواری درک خواندن دانش آموزان و نبود برنامه مشخص برای بهبود درک خواندن آن ها، در این پژوهش، سودمندی برنامه طراحی شده بر اساس نظریه سازایی گری اجتماعی و روش های پرسش از نویسنده، درک خواندن سه وجهی- تحلیلی، آفریننده و عملی- و راه کارهای انگیزشی در افزایش درک خواندن و انگیزش خواندن دانش آموزان پسر دوره راهنمایی بررسی شد. به این منظور 71 دانش آموز پسر پایه دوم راهنمایی دو کلاس یک مدرسه راهنمایی به طور تصادفی به دو گروه آزمایشی و گواه گماشته شدند. برنامه طراحی شده با استفاده از متن های حکایت کهن، نثر امروزی و داستان کوتاه، برای 35 دانش آموز گروه آزمایشی در هشت جلسه 60 دقیقه ای- پنج جلسه بحث کلاسی و سه جلسه کار گروهی- به کار گرفته شد. ابزار پژ‍وهش پیش آزمون و پس آزمون درک خواندن پ‍ژوهشگر ساخته دربردارنده خرده آزمون های حکایت کهن، نثر امروزی و داستان کوتاه؛ پرسشنامه انگیزش خواندن برای سنجش متغیرهای انگیزشی خودکارآمدی در خواندن، علاقه به خواندن، کنجکاوی برای خواندن و انگیزش اجتماعی خواندن؛ و پرسشنامه ارزشیابی برنامه توسط دانش آموزان بود. نتایج تحلیل کوواریانس نشان دهنده کارکرد بهتر دانش آموزان گروه آزمایشی نسبت به گروه گواه هم در کل آزمون و هم در تمامی خرده آزمون های درک خواندن بود. همچنین یافته های آزمون مک نمار نشان دهنده بهبود سازه های انگیزش خواندن شامل خودکارآمدی، علاقه، کنجکاوی و انگیزش اجتماعی دانش آموزان شرکت کننده در برنامه بود. تحلیل محتوای پاسخ های دانش آموزان به پرسش های بازپاسخ پرسشنامه نیز نشان داد که شرکت در برنامه موجب شد دانش آموزان با روش های تازه ای برای برخورد با دشواری خواندن آشنا شوند: بحث و گفتگو با دوستان، مراجعه به واژه نامه و مطرح کردن پرسش از متن. به علاوه، علاقه دانش آموزان شرکت کننده در برنامه به خواندن متن های حکایت کهن و داستان کوتاه به کار برده شده در برنامه افزایش یافت. همچنین یافته ها نشان دادند بیشتر دانش آموزان شرکت کننده به برنامه علاقه داشتند و خواهان به کارگیری این برنامه در درس ادبیات و دیگر موضوع های درسی بودند.