چکیده: این مطالعه به بررسی اثر اندازه ذرات علوفه یونجه در جیره های اسیدوژنیک بر عملکرد و سلامت گاوهای شیرده هلشتاین در اواسط شیردهی می پردازد. در این آزمایش تعداد 9 رأس گاو هلشتاین در اواسط شیر دهی (با میانگین 77/14 ± 77/87 روز پس از زایش، میانگین وزن بدن 53± 653 کیلوگرم وتولید شیر4± 45 کیلوگرم) در قالب 3 دوره آزمایشی 21 روزه مورد آزمایش قرار گرفتند. هر دوره 21 شامل 2هفته زمان عادت دهی و 1 هفته زمان نمونه گیری بود. این آزمایش در قالب طرح پایه مربع لاتین 3 × 3 تکرار شونده با 3 مربع بود. تیمارها شامل 3 اندازه ذرات یونجه خشک با میانگین هندسی 2، 5/3 و 5 میلی متر بود. ترکیبات جیره به نحوی تنظیم شد تا توان اسیدوژنیک جیره به حداکثر مقدار ممکن برسد. تغذیه گاوها به صورت انتخاب آزاد با جیره های با نسبت علوفه به کنسانتره 40 به 60 انجام می شد و از سه جیره غذایی با ترکیبات شیمیایی و انرژی یکسان و طول ذرات متفاوت یونجه استفاده شد. میانگین هندسی اندازه ذرات برای جیره های حاوی یونجه ریز، متوسط و درشت به ترتیب 00/3، 54/3 و 87/3 میلی متربود. با افزایش اندازه ذرات یونجه خشک در جیرهای اسیدوژنیک میانگین هندسی ذرات، ضریب موثر قدیم و جدید و الیاف موثر فیزیکی قدیم و جدید در جیره ها مخلوط به صورت خطی افزایش یافت (05/0>p). این افزایش حاشیه ای باعث شد که مصرف ماده خشک، مصرف ماده آلی، مصرف چربی خام، مصرف الیاف موثر فیزیکی توصیه جدید، تولید شیر روزانه، تولید شیر تصحیح شده بر اساس 4 درصد چربی، تولید پروتئین و زمان نشخوار با مقایسات درجه دو معنی دار (05/0>p) شود. مصرف الیاف موثر فیزیکی توصیه قدیم، درصد چربی شیر، نسبت چربی به پروتئین، زمان خوردن، خوردن به ازای ماده خشک مصرفی و شاخص انتخاب برای الک سینی با افزایش اندازه ذرات به صورت خطی افزایشی معنی دار (05/0>p) شد. مصرف پروتئین خام، جویدن به ازای کیلوگرم مصرف الیاف موثر فیزیکی قدیم و نرخ خوردن به صورت خطی کاهشی معنی دار (05/0>p)، مصرف الیاف نامحلول در شوینده خنثی، تولید مواد جامد شیر، کل زمان جویدن روزانه و ph شکمبه در 4 ساعت پس از خوراک با مقایسات درجه دو تمایل به معنی داری شود. مصرف خوراک در 6 ساعت پس از خوراک و شاخص انتخاب برای الک 19 میلی متر به صورت خطی کاهشی با فزایش اندازه ذرات تمایل به معنی داری و تولید چربی، خوردن به ازای کیلوگرم الیاف نامحلول در شوینده خنثی، طول مدت هر وعده خوردن به صورت خطی افزایشی تمایل به معنی دار شود. این تأثیرات بدون اثر گذاری بر قابلیت هضم ظاهری و ph شکمبه در 2 ساعت پس از مصرف خوراک بود. بر اساس نتایج این مطالعه توصیه انجمن تحقیقات ملی ایالات متحده برای اندازه ذرات یونجه خشک قادر به حفظ سلامت و تولید حیوان در شرایط جیره اسیدوژنیک نیست و همچنین در شرایط اسیدوژنیک بودن جیره، گاوهای مصرف کننده جیره حاوی اندازه ذرات یونجه متوسط دارای بهترین عملکرد بودند. کلمات کلیدی: اندازه ذرات یونجه خشک، الیاف موثر فیزیکی، اسیدوژنیک، فعالیت انتخاب