آغاز قرن بیستم، طلیعه ی تحولاتی شگرف در سطح جوامع انسانی بود. این تحولات، هنر و به ویژه شعر را تحت تأثیر خود قرار داد. لذا شعر این قرن، پژواک همه ی جریانات و تحولاتی شد که انسان تجربه می کرد، یکی از مهم ترین این پدیده ها که بازتاب آن را در اشعار «جمیل صدقی الزهاوی» و «معروف الرصافی» می توان جستجو کرد، زنگار جهلی است که اذهان عوام گرفتار آن بود، و شعر آن دو از تیررس شراره های این بحران به دور نماند و آن ها با انعکاس آسیب های جهالت و سفاهت در شعر خود، کوس بیداری را به صدا در آوردند تا لوای شعر اصلاح طلب را در بستر کهن ادبیات عرب به اهتزاز درآورده باشند و نغمه های تجدید دعوت به علم و اندیشه را در روح نسل آینده به ودیعه بگذارند. این نغمه های دعوت به علم و رهایی از جهل در طراوت بخشیدن به شعر عراق و احیای دیباچه ی هنر شعری رصافی و زهاوی نقش به سزایی داشت. در این پژوهش ابتدا به اوضاع سیاسی ، اجتماعی و ادبی عراق پرداخته و سپس معنا و مفهوم علم و جهل از دیدگاه های مختلف و در ادامه عوامل جهل واکاوی شده است. در انتها، معنای این دو واژه در خلال اشعار زهاوی و رصافی مورد بررسی قرار گرفته است.