در این تحقیق به بررسی مفاهیم جامعه شناسی سیاسی در نهج البلاغه پرداخته ایم، مفاهیم نوین را از کتابی کهن استخراج کرده ایم. و این تناقض نیست چرا که ما معتقد هستیم که احکام ومبانی اسلام قابل انطباق بر همه زمانها و مکانهاست . این پژوهش مشتمل بر شش فصل است که مبانی سیاسی اسلامی را از دیدگاه امیر المومنین با رویکردی تاریخی مورد بررسی قرار داده است بدین معنا که بین سیره حکومتی علی (ع) با خلفای سه گانه نیز مقایسه هایی انجام شده است . در فصل اول : به بیان کلیات تحقیق پرداخته ایم . در فصل دوم : به اثبات این مدعا پرداخته ایم که اسلام با سیاست بیگانه نیست و سکولاریزم در منطق علی (ع) جایگاهی ندارد در فصل سوم : به بررسی جامعه شناسی سیاسی از منظر نهج البلاغه پرداخته ایم. در فصل چهارم : دموکراسی را مورد بحث قراردادیم و با مقایسه حکومت خلفای سه گانه با حضرت علی (ع) ثابت نموده ایم که روح مردم سالاری دینی در حکومت علی (ع) متجلی است و مبانی سیاسی حضرت را از این منظر نیز بررسی کرده ایم . در فصل پنجم : به بررسی مقوله آزادی از منظر اسلام و نهج البلاغه پرداخته ایم و جلوه های آزادی سیاسی را در حکومت علی با توجه به نهج البلاغه نشان داده ایم . و سرانجام در فصل ششم : به تبیین ارزشها و حقیقت های سیاسی اسلام در نهج البلاغه پرداخته ایم ؛ ارزشهایی همچون مساوات، اخوت ، عدالت و امنیت را از منظر امیر المومنین مورد بحث قرار داده ایم و به طور کلی به بررسی مفاهیم جامعه شناسی سیاسی در نهج البلاغه پرداخته ایم .