نام پژوهشگر: فاطمه فرجی پور قهرود

بررسی انتقادی دیدگاه های محمد بن عبدالوهاب در خصوص اصول و اعتقادات اسلامی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه الزهراء - دانشکده الهیات 1391
  فاطمه فرجی پور قهرود   حجت الله جوانی

در این پژوهش تلاش کرده ایم تا ضمن تبیین زمینه های ظهور محمد بن عبدالوهاب با بررسی شرایط اجتماعی، اقتصادی و سیاسی عربستان و جوامع اسلامی تحت سلطه ی امپراطوری عثمانی در قرن 17 میلادی، به شناخت دیدگاههای وی دست یابیم. همچنین برای ریشه یابی افکار و آرای ابن عبد الوهاب و تأثیر پذیری او از علمای برجسته اهل سنت مانند ابن تیمیه که خود را سلفی می نامند، به بررسی اندیشه های سلفیه و بزرگان آن از جمله احمد بن حنبل و ابن تیمیه پرداخته ایم. علاوه بر این، چگونگی شکل گیری جنبش اصلاحی وهابیت و رشد و گسترش آن در سرزمین های اسلامی را مورد تحقیق قرار داده ایم. سپس ضمن بیان آرا و عقاید و عملکرد محمد بن عبدالوهاب و پیروانش، با بهره گیری از متون انتقادی و ردیه هایی که از سوی علمای اسلام اعم از اهل سنت و شیعه اثنی عشری علیه وهابیت نوشته شده است، به نقد اندیشه های این جریان پرداخته ایم. مطالعه در آرای محمد بن عبد الوهاب نشان داد که خواندن به توحید و مبارزه با شرک محور دعوت او را تشکیل داده است. همچنین این نکته حاصل شد که وی و پیروانش در شناخت مصادیق شرک دچار خطا شده اند و اعمال مسلمانان در تکریم و بزرگداشت انبیا و اولیای الهی را به خطا، عبادت غیر خدا دانسته و آن را از مصادیق شرک به خدا بیان کرده و مسلمانان را به کفر متهم ساخته اند. مطالعه در ریشه یابی علل ایجاد تفکرات افراطی در وهابیت نشان داد که اعمال برخی فرقه های انحرافی مانند غلات شیعه، صوفیه ی مرقدگرا و قرامطه در غلو نسبت به مقامات اولیا و مشایخ و تعطیل و تغییر بخش هایی از شریعت اسلام از علل احتمالی ایجاد تفکرات ابن تیمیه و در پی او محمد بن عبد الوهاب بوده است. این پژوهش به روش کتابخانه ای تهیه و تنظیم گردیده است.