طول موج نور یکی از ابعاد سه گانه ی آن است (مدت ،شدت،طول موج). این انتظار وجود دارد که هر یک از این سه بعد به عنوان عوامل مهم تشکیل دهنده ی شرایط زندگی پرنده بر سلامت و عملکرد دستگاه ایمنی آن تاثیر گذار باشند. معمولا اندازه گیری تاثیر عوامل موثر بر عملکرد ایمنی از طریق بر انگیختگی پاسخ پادتن قضاوت می شود ؛ در حالیکه ایمنی همورال تنها بخشی از توان دستگاه ایمنی را شامل می شود . به ویژه آنکه ایمنی در برابر برخی بیماری ها مانند برونشیت عفونی بیشتر بر ایمنی سلولی استوار است . سنجش برانگیختگی پاسخ ایمنی سلولی در اثر متغییر های موثری مانند نور می تواند به صحت قضاوت در مورد تاثیر این متغییر ها بیافزاید . یک مزرعه پرورش جوجه های گوشتی برخوردار از 3 سالن با خصوصیات مشابه انتخاب شد . سیستم روشنایی هر سالن به تناسب نیاز تغییر داده شد. به ترتیبی که در سالن شماره یک نور حاصل از لامپ های سبز کم مصرف ، در سالن شماره دو نور حاصل از لامپ های آبی کم مصرف و در سالن شماره سه نور حاصل از لامپ های تنگستن معمولی استفاده گردید . جوجه ها در هر سالن از روز اول تا انتها تنها در معرض یک رنگ نور ( طول موج مورد نظر ) پرورش یافتند . واکسن های مختلف متعاقب طراحی برنامه واکسیناسیون پس از تهیه جوجه و عیار سنجی برای هر سه سالن به شکل کاملا یکسان مصرف شد . در روزهای 1 ، 21 و 42 روزگی تعداد سه قطعه جوجه از هر گروه به طور تصادفی انتخاب و با ونوجکت های هپارینه خونگیری شدند . نمونه های خون به سرعت به آزمایشگاه انتقال و مراحل انجام آزمون mtt با کانکاناوالین و برای تعیین پرولیفراسیون لنفوسیت های t طی گردید . طول دئودنوم ، ژژنوم ، ایلئوم و سکوم نیز با دقت میلی متر اندازه گیری شدند . میزان پرولیفراسیون لنفوسیت های t در روزهای 24 و 46 به روش mtt اندازه گیری شد . طبق نتایج حاصل میزان پرولیفراسیون لنفوسیت های tدر هر یک از 2 روز نمونه گیری به ترتیب در گروه سبز و آبی بیشترین میزان را نسبت به گروه نور زرد داشت . که این یافته نشان می دهد نورهای سبز و آبی به ترتیب بیشترین تأثیر را بر سیستم ایمنی طیور گوشتی می گذارند. همچنین در مطالعه حاضر، تا ثیرات طول موج های کوتاه نوری بر روی ابعاد قسمت های مختلف دستگاه گوارش از جمله طول دئودنوم ،طول ژژنوم ،طول ایلئوم وطول سکوم صورت گرفت. بدین منظور اقدام به اندازه گیری قسمت های یاد شده در روزهای 24 و46 پرورش کردیم. نتایج مربوط به 24 روزگی بیانگر اختلاف معنی دار(p<0/05 )طول سکوم در گروه نور زرد نسبت به 2 گروه دیگر بودبه گونه ای که طول سکوم در گروه زرد بیشتر از طول آن در سایر گروه ها بود .در بقیه موارد (طول دئودنوم ، طول ژژنوم و طول ایلئوم ) در 24 روزگی هیچ تفاوت معنا داری در بین گروه های مختلف یافت نشد . در 46 روزگی نتایج حاکی از وجود اختلاف معنی دار (p<0/05)طول سکوم در گروه سبز و آبی بود به گونه ای که طول سکوم در گروه سبز بیشتر از طول آن در گروه آبی بود.همچنین در مقایسه ی آماری طول سکوم در گروه زرد نسبت به دو گروه سبز و آبی اختلاف معنی داری (p<0/05)مشاهده شد به گونه ای که طول سکوم در گروه زرد بیش از دو گروه دیگر بود. در بقیه موارد (طول دئودنوم ،طول ژژنوم و طول ایلئوم ) هیچ تفاوت معنی داری (p<0/05)در بین گروه های مورد مطالعه یافت نشد. به بررسی میانگین وزنی گروه ها در روزهای مختلف نیز پرداخته شد.به گونه ای که در روزهای 14،7،4و21 روزگی هیچ تفاوت معنی داری(p<0/05)در گروه های مورد مطالعه یافت نشد. اما در روزهای 28، 35 ، 42 و 46 روزگی میانگین وزنی گروه نور سبز به طور معنی داری (p<0/05)بالاتر از میانگین وزنی گروه آبی بود . اما در مقایسه ی گروه زرد با گروه سبز و آبی اختلاف معنی داری یافت نشد. در این مطالعه ضریب تبدیل مواد غذایی و در صد تلفات نیز به صورت توصیفی بررسی شدند به گونه ای که بهترین ضریب تبدیل مربوط به گروه آبی ومعادل 1.78 بود . ضریب تبدیل گروه های سبز و زرد نیز به ترتیب معادل 1.87 و 1.91 بودند. از نظر میزان تلفات گروه سبز با تلفات 4.8 % کمترین میزان تلفات را دارا بود . در صد تلفات گروه های زرد و آبی به ترتیب معادل 7.91 % و 9.46% بودند. کلمات کلیدی: طول موج های کوتاه نوری- برونشیت عفونی- عملکرد جوجه های گوشتی- ایمنی سلولی-آزمونmtt