نام پژوهشگر: مصدق کشاورز

سنتز برخی حلقه های هتروسیکل تری آزول جدید به روش کلیک شیمی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شهید چمران اهواز - دانشکده علوم 1391
  مصدق کشاورز   رشید بدری

در این تحقیق برخی ترکیبات 3،2،1-تری آزول به روش کلیک شیمی سنتز شده اند. در ابتدا، پلی اتیلن گلیکول-400 تثبیت شده بر روی سیلیکاژل تهیه و به عنوان یک کاتالیست انتقال فاز ناهمگن موثر برای سنتز حلقه های تری آزول از مواد اولیه بنزیل هالید در محیط آبی مورد استفاده قرار گرفت. این کاتالیست قابل بازیافت زمانهای واکنش را به طور چشمگیری کاهش داد. مزیت مهم این روش قابلیت استفاده از حلال ارزان قیمت و سبز آب در واکنش می باشد که این روش را به حالت ایده ال اصول شیمی کلیک نزدیکتر کرده است. سپس، به منظور بالا بردن کارایی کاتالیست یدید مس در واکنش افزایش حلقوی میان آزید آلی و آلکین انتهایی، بستر پلیمری پلی آنیلین تهیه و یدید مس بر روی آن تثبیت شد. کاتالیست ناهمگن بدست آمده در واکنش چند جزئی میان بنزیل هالیدها، سدیم آزید و آلکین های انتهایی استفاده گردید. نتایج نشان داد که خاصیت کاتالیستی یدید مس تثبیت شده از نوع تثبیت نشده خود کارایی بالاتری دارد و علاوه بر قابلیت بازیافت پذیری و کاهش زمان واکنش، نواقص قبلی از قبیل عدم پایداری ترمودینامیکی یدید مس آزاد و تولید محصولات جانبی که در حضور آن تولید می شد را ندارد. در ادامه، به دلیل مشکلات اشک آوری ?-هالو کتونها، قیمت بالا، عدم تبدیل کامل آنها به گونه های آزید مربوطه در واکنش جایگزینی هسته دوستی توسط آزید معدنی، نیاز داشتن به حضور کاتالیست انتقال فاز برای این جایگزینی به دنبال ارائه روشی جدید گشتیم که توانایی رفع مشکلات ذکر شده را داشته باشد، مسیر واکنش را کوتاهتر کند و از طرف دیگر دامنه مواد اولیه مورد استفاده در واکنش کلیک را گسترش دهد. بدین منظور از واکنش میان مشتقات استایرنی، سدیم آزید و اکسنده سریم آمونیم نیترات (can) در حضور اکسیژن مولکولی در حلال متانول، مشتقات مختلفی از فناسیل آزیدها به روش مستقیم سنتز شدند. سپس، از واکنش افزایش حلقوی میان فناسیل آزیدهای تولید شده و آلکینهای انتهایی مختلف در حلال آب/peg 400 در حضور کاتالیست در-ظرف تهیه شده مس (i)، که خود از کاهش مس (ii) توسط کاهنده سدیم آسکوربات تهیه می شد، ترکیبات 3،2،1-تری آزول استخلاف دار در موقعیت 1 و 4 با بازده بالا بدست آمدند. بعد از تجربه موفقیت آمیز استفاده از ترکیبات اُلفینی به عنوان پیش ماده در واکنش حلقه زایی کلیک، تلاش شد تا آزیدویدیدهای ایزومر ناحیه ای با واکنش های افزایش الکترونی و رادیکالی تولید شده و در واکنش کلیک برای تولید ترکیبات تری آزول جدید استفاده گردند. بدین منظور با واکنش افزایش الکترون دوستی بر روی اُلفینهای مختلف با استفاده از واکنشگرهای ید مولکولی و سدیم آزید در مخلوطی از آب، peg 400 و متانول (با نسبت حجمی مساوی)، دسته اول آزیدویدیدها تولید شدند. دسته دیگر از آزیدویدیدها از واکنش افزایش رادیکالی بر روی اُلفینهای یاد شده در حلال متانول با استفاده از واکنشگرهای سدیم یدید و سدیم آزید در حضور اُکسنده can بدست آمدند. سپس، دو دسته آزیدویدید بدست آمده در حلال آب/peg 400 در حضور مس(i) در-ظرف ایحاد شده، به ترکیبات تری آزول ایزومر ناحیه ای متناظر تبدیل گشتند.