به منظور بررسی اثر تنش شوری درون شیشه ای کلرید سدیم (nacl) بر رشد، جذب عناصر و واکنش های فیزیولوژیک پایه های نارنج و پونسیروس (نارنج سه برگ)، آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی (crd) در آزمایشگاه کشت بافت گروه باغبانی دانشگاه زنجان انجام شد. ریزنمونه های هر دو پایه به محیط پرآوری جامد موراشیگ و اسکوگ (ms) شامل 9/8 میکرومولار بنزیل آدنین (ba) و 5/0 میکرومولار نفتالین استیک اسید (naa) با غلظت های مختلف کلرید سدیم صفر، 50، 100، 150 و 200 میلی مولار با چهار تکرار منتقل شدند. پارامترهای رشد، جذب عناصر پرمصرف و کم مصرف، شاخص کلروفیل، سرعت فتوسنتز، هدایت روزنه ای، مقدار پروتئین کل و فعالیت آنزیم پراکسیداز هشت هفته بعد از کشت مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد پارامترهای رشد از قبیل وزن تر، وزن خشک طول شاخساره و تعداد شاخساره با افزایش سطح شوری کاهش یافت. وزن تر و وزن خشک پایه نارنج کاهش کمتری نسبت به پایه پونسیروس نشان داد. اثر متقابل شوری و پایه در تعداد شاخساره و طول شاخساره معنی دار نشد. بیشترین غلظت عناصر پرمصرف (n, p, k, ca, mg) و کم مصرف (fe, zn, mn) در تیمار شاهد بود و کمترین غلظت عناصر پرمصرف و کم مصرف در تیمار 200 میلی مولار کلرید سدیم مشاهده شد در حالیکه جذب مس تحت تأثیر تنش شوری قرار نگرفت. غلظت سدیم و کلر با افزایش سطح شوری بطور معنی داری در بافت هر دو پایه افزایش یافت. تجمع یون های سدیم و کلر در بافت نارنج در مقایسه با پونسیروس بطور معنی داری کمتر بود. شاخص کلروفیل، سرعت فتوسنتز، هدایت روزنه ای و پروتئین کل با افزایش سطح شوری در هر دو پایه کاهش یافت. ولی اثر متقابل پایه و شوری در سرعت فتوسنتز، پروتئین کل و فعالیت آنزیم پراکسیداز معنی دار نشد. کاهش پروتئین کل و کاهش کلروفیل در پایه پونسیروس بیشتر از پایه نارنج بود. فعالیت آنزیم پراکسیداز با افزایش سطح شوری در هر دو پایه افزایش پیدا کرد که در پونسیروس بیشتر از نارنج بود. بر اساس نتایج بدست آمده، می توان گفت که پایه نارنج مقاومت بیشتری به تنش شوری کلرید سدیم نسبت به پونسیروس داشت.