نام پژوهشگر: مریم مظفری دیز

مقایسه و تحلیل داستان افرینش در کشف الاسرار و مرصاد العباد
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه محقق اردبیلی - دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی 1391
  مریم مظفری دیز   رامین محرمی

روش کار به صورت کتابخانه ای و تحلیل و مقایسه ی موضوع آفرینش در کشف الأسرار و مرصادالعباد است. در هر دو اثر موضوع آفرینش و جنبه های گوناگون آن مطرح شده است. دیدگاه هردو عارف در بسیاری از جنبه ها عمدتاً یکسان است و اگر تفاوتی هم مشاهده می شود بسیار جزئی است. در نزد هر دو عارف، تحقّق آفرینش مطابق علم و اراده ی ازلی الهی و بر مبنای عشق خالق یکتا به ذات خویش، توصیف می شود و برای نظام آفرینش به دو بعد ظاهری و باطنی قائلند؛ به هدفمندی آن اعتقادی راسخ دارند و برای موجودات آن سلسله مراتبی تعیین می کنند. در هر دو اثر نخستین انسان حضرت آدم (ع) معرفی، امّا تقدّم وجود روحانی حضرت محمد (ص) نیز نادیده گرفته نمی شود. دو عارف پس از ذکر کلّیاتی در خصوص آفرینش عالم، بحث را به سمت آفرینش انسان می کشانند، او را تنها موجود ثنوی، حامل امانت الهی و خلیفه ی حق تعالی بر روی زمین معرفی می کنند؛ خلقت او را هدفمند می دانند و جهت زندگی اش را به سمت و سویی واحد سوق می دهند و تمام عالم را در حکم ابزاری برای تعالی اش می دانند، امّا به علت نقص ذاتی این موجود از نقش هدایتگر انبیا غافل نیستند. میبدی و نجم دایه ضمن بحث پیرامون موضوع آفرینش انسان، به مقام انسان کامل نیز اشاره می کنند و او را آیینه ی تمام-نمای حق در عالم می انگارند و با پرداختن به این موضوع از آفرینش انسان، بحث را از کلّیتش خارج و هدف از آفرینش عالم و انسان را تحقق انسان کامل می دانند.