نام پژوهشگر: محمود حدیدی

بررسی محدودیت منبع و مخزن در ارقام تجاری گندم تحت شرایط نرمال رطوبتی و تنش خشکی پس از گرده افشانی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه رازی - دانشکده کشاورزی 1391
  محمود حدیدی   مختار قبادی

هدف از تحقیق حاضر، بررسی محدودیت منبع و مخزن و همچنین انتقال مجدد مواد ذخیره ای و ارتباط آنها با عملکرد دانه بود. به این منظور، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در شرایط آبی و تنش خشکی پس از گرده افشانی در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه در طی فصل زراعی 90- 1389 روی 14 رقم تجاری گندم انجام گرفت. در هر دو شرایط آبی و تنش، تفاوت های ژنوتیپی در عملکرد و اجزای عملکرد و انتقال مجدد مشهود بود که در این میان رقم جدید گندم (پارسی) هم از نظر عملکرد و هم از نظر میزان انتقال مجدد مواد ذخیره ای ساقه از سایر ارقام برتر بود. رقم پارسی با 651 گرم در متر مربع، بالاترین عملکرد دانه را داشت و پس از آن رقم پیشگام با 612 گرم در متر مربع قرار گرفت. رقم شهریار نیز با 281 گرم در متر مربع کمترین عملکرد را دارا بود. تجزیه همبستگی نشان داد که در بین اجزای عملکرد، وزن هزار دانه بالاترین همبستگی را با عملکرد دانه داشته است. همچنین مشخص شد که میزان انتقال مجدد در شرایط خشکی نسبت به شرایط آبیاری مقدار بیشتری را دارا بود. غلظت پرولین در شرایط خشکی (089/0) میکرو مول پرولین بر ماده خشک بیش از شرایط مساعد رطوبتی (063/0) به دست آمد. اعمال تنش خشکی پس از گرده افشانی، اثر معنی داری روی میزان کلروفیل a، b و کل نداشت. بررسی محدودیت منبع یا مخزن در ارقام از روش های رایج آن از جمله حذف سنبلچه ها به صورت مصنوعی (حذف 50% و 90% سنبلچه ها پس از گرده افشانی) و حذف برگ ها (حذف برگ های بوته در مرحله بوتینگ، حذف برگ های بوته در مرحله گرده افشانی و حذف برگ پرچم در مرحله گرده افشانی) در مقایسه با تیمار شاهد استفاده شد. نتایج نشان داد که پس از حذف برگ ها، وزن دانه به صورت چشمگیری کاهش یافت و از طرف دیگر حذف سنبلچه ها سبب افزایش وزن دانه به میزان قابل ملاحظه ای شد که هر دو نتیجه، بیانگر محدودیت منبع در ارقام تجاری گندم در شرایط آب و هوایی کرمانشاه می باشد. بالاترین محدودیت منبع مربوط به رقم های شیراز و شهریار به ترتیب به مقدار 71/0 و 47/0 بود.این در حالی بود که هر دو رقم در شرایط شاهد از عملکرد دانه پایینی برخوردار بودند. این مطلب نشانگر وجود پتانسیل بالای این ارقام برای افزایش عملکرد در صورت برطرف شدن محدودیت منبع می-باشد.