چکیده : از دیدگاه علامه طباطبایی اصل بنیادین در علم النفس این است که نفس ناطقه انسان، جوهری مجرد از ماده است که از آن به " من " تعبیر می شود. نفس انسان در ابتداء همانند لوح سفیدی است که صور اشیاء در آن منطبع می شود. صورت اشیاء یا معلوم بالذات، امری مجرد است که حضور آن در نفس که آن هم مجرد است، منجر به علم می شود. علم به دو قسم حصولی و حضوری تقسیم می شود ولی از دیدگاه علامه طباطبایی هر علم حصولی به علم حضوری منحل می شود. از سوی دیگر نفس به تدریج از حالت بالقوه به حالت بالفعل می رسد و در نتیجه مسیر کمال خود را طی می کند. از دیدگاه علامه طباطبایی، نفس دارای حدوث جسمانی و بقای روحانی است، یعنی نفس جوهری جاودانه و فنا ناپذیر است. نفس منشاء تولید ادراکات مختلف است، گرچه نفس جوهر واحدی است ولی دارای آثار مختلفی است که علامه طباطبایی از آن تعبیر به علم، عالم، معلوم می کند. این آثار مختلف با یکدیگر اتحاد دارند و اختلاف آنها، اعتباری است. علامه طباطبایی محور علم النفس خود را بر تجرّد نفس، نحوه پیدایش ادارکات یا علم و انواع علم، متمرکز می کند.