نام پژوهشگر: حسن علیا

بررسی و تحلیل زبان عامیانه در مجموعه آثار صادق چوبک
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1389
  حسن علیا   مصطفی گرجی

یکی از شخصیت های برجسته ادبیات داستانی معاصر بدون تردید صادق چوبک است. صادق چوبک همچون دهخدا، جمال زاده و هدایت از جمله اولین نویسندگانی است که از زبان عامیانه در آثارش استفاده می نماید. سبک نگارشی که تاثیر به سزایی بر نویسندگان جوان تر نهاد و منجر به پیدایش زبانی ساده و عامیانه، مختص ادبیات نوین فارسی گردید. نگاه اجمالی به مجموعه داستان های کوتاه و بلند وی نشان می دهد مسئله زبان و نوع به کارگیری آن توسط چوبک به گونه ای است که نیاز به تامل فراوان دارد. در این پژوهش عناصر عامیانه ی زبان در داستان های کوتاه و بلند چوبک در سه گروه لغات، ترکیبات و اصطلاحات و همچنین کنایات و ضرب المثل ها مورد بررسی قرار گرفتند و با توجه به داده های به دست آمده می توان اذعان نمود همانا از مشخصه های بارز نثر چوبک به کارگیری زبان عامیانه با توجه به ادبیات بومی و اقلیمی منطقه جنوب از یک طرف و نزدیکی زبانی و محتوایی آثار او به نویسندگان مکتب ناتورالیسم از طرف دیگر می باشد. با بررسی و تحلیل رمان ها و مجموعه داستان های وی می توان به جرئت ادعا نمود که چوبک از جمله نویسندگانی است که به ظرایف و قابلیت های زبانی در آثارش توجه خاصی داشته است و با مهارت هرچه تمام تر ارتباط مناسبی میان محتوا و زبان آثارش برقرار کرده است. چوبک در رمان «تنگسیر» در بخش مربوط به ترکیبات و اصطلاحات با به کار گیری حدود 5 ترکیب و اصطلاح در هر صفحه دارای بیشترین بسامد می باشد. همچنین در بخش مربوط به لغات مجموعه داستان های کوتاه «خیمه شب بازی» و در بخش مربوط به کنایات و ضرب المثل ها مجموعه داستان های کوتاه «انتری که لوطیش مرده بود» بیشترین بسامد را به خود اختصاص داده اند.