نام پژوهشگر: رقیه ابراهیمی غریبدوستی

نقش و جایگاه اراده و زوال آن در وقوع جرایم عمدی
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده حقوق 1390
  رقیه ابراهیمی غریبدوستی   ناصر قاسمی

در دیدگاه اخلاقی از مسوولیت، توجه بر مفهوم اراده متمرکز است .تبیین دقیق عنصر معنوی جرایم از جمله «عمد» منوط به شناخت کامل«اراده» است . نزدیک ترین مفهوم برای معرفی اراده، مفهوم «انتخاب»است . هنگامی که انسان متعاقب کیفیاتی نفسانی دست به انتخاب بین دو امر ممکن می زند و یکی را انتخاب میکند اراده اش به منصه ظهور می رسد . وجود این توانایی در انسان او را مختار می سازد. نزدیک ترین مفهوم برای معرفی اختیار،خواستن یا طلب است.«طلب» ، هم در مرحله انتخاب (اراده)و هم در مرحله تعلق اراده به فعل موضوع اراده حاضر می باشد . انسان می خواهد که انتخاب می کند و می خواهد تا موضوع انتخابش را واقع سازد . در حقیقت ، اراده(انتخاب)، وامدار«اختیار» است و این خلاقیت نفس(اختیار)،است که او را قادر به انتخاب می سازد .اراده، از این جهت، مبنای مسوولیت شناخته می شود که انسان از آن سوء استفاده کرده و در حالی که تصدیق به عدم جواز فعلی می کند آن را انتخاب می نماید. بنابراین ، صرف اراده، مسوولیت ساز نیست بلکه تعلق اراده به فعل منهی عنه است که مقدمه مسوولیت است . این تعلق باید همراه با علم و آگاهی باشد تا فرد اخلاقاً قابل سرزنش باشد به عبارت دیگر انتخاب آگاهانه، مسوولیت ساز و سبب مسوولیت است نه مطلق «انتخاب» . بنا به مراتب مذکور، فعلی، ارادی است که انتخاب شده باشد. ممکن است فعلی خواسته شود ولی انتخاب نشده باشد. مثل عمل در حال جبر، که در این صورت، فعل، ارادی نیست و یا ممکن است فعلی با بی توجهی به نتیجه ، یا جهل نسبت به جواز یا عدم جواز آن انتخاب شود. در این حال ، هر چند نمی توان گفت غیرارادی است، ممکن است نتوان گفت ارادی است. زیرا هنگامی می گوییم فرد به طور ارادی عمل کرده است که کار اشتباهی را با علم به اشتباه بودن مرتکب شده باشد.خواستن همراه با انتخاب آزادانه و همراه با آگاهی مورد قبول این پایان نامه است.