نام پژوهشگر: رسول رحیمی آلوقره

بررسی اثر تنش شوری و تغذیه سیلیکات سدیم روی سه توده گیاه دارویی رازیانه
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شهرکرد - دانشکده کشاورزی 1390
  رسول رحیمی آلوقره   وحید روحی

اثرات زیانبار شوری را می توان در تمام مراحل رشد و نمو گیاهان اعم از کاهش رشد و باروری تا مرگ گیاه مشاهده نمود. روش های مختلفی برای کاهش اثرات تنش شوری در گیاهان پیشنهاد شده است که از جمله آن ها می توان به انتخاب ارقام مقاوم به شوری، اصلاح خاک و تغذیه با عناصر معدنی مانند کلسیم، پتاسیم و سیلیسیم اشاره نمود. رازیانه با نام علمیfueniculum vulgar mill. یکی از قدیمی ترین گیاهان دارویی است که کلیه اندام های آن دارای اسانس بوده و از آن در صنایع داروسازی برای معالجه دردشکم، نفخ شکم و افزایش شیر مادران استفاده می شود. به منظور بررسی اثر تنش شوری (کلرید سدیم) و تغذیه سیلیکات سدیم روی سه توده گیاه دارویی رازیانه پژوهشی در سال 1388 اجرا گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل با سه فاکتور شوری (کلریدسدیم)، سیلیکون (سیلیکات سدیم ) و 3 توده رازیانه درقالب طرح پایه کاملاً تصادفی در 3 تکرار انجام گرفت. هر تکرار شامل یک گلدان 10 لیتری بود که در آن 3 گیاه پرورش داده شد. تیمارهای مورد آزمایش شامل: کلریدسدیم با غلظت 0، 40 و 80 میلی مولار، سیلیکات سدیم با غلظت های 0، 5/0 و 1 میلی مولار و توده های رازیانه همدانی، میبدی و اصفهانی بود. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت نمک میزان کلروفیل کل، a و b، کاهش یافت و این کاهش در سطح احتمال 1 درصد معنی دار بود. اثر سیلیکات سدیم به غیر از کلروفیل a در دیگر انواع کلروفیل اثر معنی دار نداشت. با تغذیه سیلیکات سدیم در شرایط تنش شوری میزان کلروفیل افزایش یافت. سایر اثرات معنی دار نبود. غلظت پتاسیم، کلسیم و منیزیم در شرایط اعمال تنش شوری کاهش، اما غلظت سدیم افزایش یافت و در سطح احتمال 1 درصد اثر معنی داری را نشان داد. با تغذیه سیلیکات سدیم در شرایط تنش شوری میزان جذب سدیم کاهش و دیگر عناصر افزایش یافت. شاخص های رشد نیز با افزایش سطوح شوری کاهش یافتند و در سطح احتمال 1 درصد اختلاف معنی داری را نشان دادند. اثر سیلیکات سدیم در شوری روی شاخص های رشد معنی دار بود، با تغذیه سیلیکون در شرایط تنش شوری شاخص های رشد افزایش یافتند. اثر شوری بر عملکرد و اجزای عملکرد معنی دار بود و باعث کاهش این شاخص ها شد. اثر سیلیکون و توده بر اجزای عملکرد معنی دار نبود. اثر سیلیکات سدیم در شوری روی تعداد دانه در چتر و وزن هزار دانه در سطح احتمال 1 درصد و بر تعداد چتر و وزن خشک بذر در سطح احتمال 5 درصد معنی دار بود، با تغذیه سیلیکات سدیم در شرایط تنش شوری اجزای عملکرد افزایش یافتند. اثر تغذیه سیلیکون بدون تنش شوری در سطح احتمال 1 درصد روی عملکرد معنی دار بود، بیشترین میزان عملکرد در تیمار 1 سیلیکون با 44/38 گرم حاصل شد. بین سه توده مورد مطالعه در سطح احتمال 1 درصد اختلاف معنی داری دیده شد، توده های اصفهان، میبدی و همدان به ترتیب 71/41، 54/32 و 59/27 گرم عملکرد بذر را به خود اختصاص دادند. اثرات متقابل شوری در سیلیکون در سطح احتمال 5 درصد معنی دار بود و با تغذیه سیلیکون در شرایط تنش شوری عملکرد افزایش یافت. تنش شوری عملکرد هر سه توده رازیانه را کاهش داد، توده همدان بیشتر از دو توده دیگر تحت تأثیر سطوح شوری قرار گرفت. اثر تنش شوری روی درصد اسانس سرشاخه گلدار نیز در سطح احتمال 1 درصد معنی دار بود، به طوریکه تنش شوری باعث افزایش میزان اسانس در گیاه رازیانه شد. بیشترین میزان اسانس در تیمار 40 میلی مولار تنش شوری حاصل شد. سایر اثرات معنی دار نبود.