نام پژوهشگر: فرنوش منصوریان

برنامه ریزی محلات تاریخی با رویکرد مشارکتی (نمونه موردی محلات سرچشمه و نعلبندان شهر گرگان)
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده هنر و معماری 1391
  فرنوش منصوریان   واراز مرادی مسیحی

امروزه مشارکت مردمی و نحوه جذب افراد به امور شهری در سرفصل بسیاری از بخشهای برنامه ریزی و طراحی شهرها قرار گرفته است. تا چندی پیش تهیه طرح های جامع و تفصیلی (که امروزه نیز در کشور ایران رایج است) یکی از متداول ترین راه های تعیین نحوه توسعه کالبدی شهرها بوده است. این طرح ها توسط برنامه ریزان و بدون درنظر گرفتن افراد ساکن و اشخاصی که تحت تاثیر این برنامه ها قرار می گیرند تهیه می شود و به همین دلیل با موانع اجرایی بسیاری از جمله عدم همکاری افراد مواجهه می گردند. این در حالی ست که امور شهری به خصوص برنامه ریزی محلات در بسیاری از کشورهای توسعه یافته با مردم و یا گاهاً توسط ساکنین و ذی نفعان تدوین می شود. در این طرح سعی بر آن شده است تا ابتدا برخی از مفاهیم نظری همچون اهداف، نظریات، پیش نیازها و پیامدهای مشارکت شهروندی ارائه شود و برخی از تکنیک های به کار رفته در سایر کشورها بررسی و تحلیل گردد. بدین ترتیب با توجه به شرایط محدوده برنامه ریزی که دو محله تاریخی سرچشمه و نعلبندان شهر گرگان تعیین شده است و امکانات موجود تلفیقی از تکنیک ها صورت پذیرفته و فرآیند برنامه ریزی مشارکتی تعیین شود. در نهایت مقرر شد برنامه ریزی استراتژیک به عنوان یک فرآیند مشارکت پذیر مورد استفاده قرار گیرد. پس از یک بستر سازی اولیه که شامل تعیین تیم راهبردی (9 نفر) و تیم داوطلبین مشارکت ساکن در محدوده (32 نفر) و توجیه این افراد می باشد، مقرر گردید شرح خدمات برنامه توسط تیم راهبردی و با نظارت محقق تهیه و طی کمیته های شهروندی با ساکنین بافت نهایی و تایید شود که این امر طی مراحل مختلف صورت پذیرفته و به تفصیل در فصل چهارم بیان شده است. مهمترین مزایای این برنامه جذب اعتماد افراد و ایجاد حس تعلق آنان نسبت به محیط پیرامون و افزایش میزان اجرایی بودن طرح نهایی است. چرا که برای هر برنامه پیشنهادی و اقدامات اجرایی با افراد ساکن و مالکین عرصه هایی که تحت تاثیر پروژه قرار می گیرند رای زنی و توافق شده است. بدین ترتیب در این پروژه طرحی در مقیاس دو محله ارائه گردیده که نه تنها نظرات مردمی در آن دخالت داشته بلکه توسط همین افراد تهیه شده است. آموزش شهروندی و سطوح نسبتاً بالای مشارکت صورت پذیرفته از دستاوردهای باارزش و مهم در این طرح می باشد.