نام پژوهشگر: محمدرضا شاه بیکی

نگرش روشن فکران قاجار در مورد تغییر خط و الفبا
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود - دانشکده علوم انسانی 1391
  محمدرضا شاه بیکی   زهرا علیزاده بیرجندی

در قرن نوزدهم در میان نخبگان و روشن فکران عصر قاجار در چاره جویی برون رفت از عقب ماندگی و رکود فرهنگی و فکری ایران نسبت به کشورهای غربی، توجه به کمبودها و نواقص خط و الفبا در زبان فارسی جلب گردید. دغدغه اصلی این روشنگران این بود که دریابند چه رابطه ای میان عقب ماندگی شرقی و موانع اخذ تمدن نوین غربی وجود دارد. لزوم تربیت عمومی و گسترش آموزش و پرورش و دشواری ها و معضلات خط و الفبای عربی ، رویکرد تغییر خط و الفبا راآفرید. اندیشه تغییر الفبا اولین بار توسط آخوندزاده مطرح گردید. دیگر روشن فکران نیز از این ایده تاثیر پذیرفتند وافرادی مانند میرزا ملکم خان ، مستشارالدوله،میرزا آقا خان کرمانی ، طالبوف تبریزی، میرزا حسن رشدیه و... نیز به این جنبش پیوستند. گروهی از آنان فقط خواهان اصلاح الفبا بودند اما گروهی دیگر با ارائه الفبایی اختراعی در صدد تغییر آن برآمدند. هر چند به دلایلی این جنبش در ایران به موفقیت نرسید ، به دلیل پاره ای از ایرادات خط فارسی، امروزه نیز زبان شناسان معتقدندکه بهتر است این خط اصلاح شود.