روغن های اسانسی ترکیبات معطر و فراری هستند که از گیاهان کامل استخراج می گردند و این ها متابولیت های ثانویه ای هستند که معمولا از ترپنوئید ها و فنیل پروپانوئید ها متشکل شده اند. روغن های اسانسی دارای ویژگی های ضد میکروبی بوده که می تواند علیه میکروب های نامطلوب شکمبه موثر باشند. از اینرو اخیرا دانشمندان علم تغذیه و میکروبیولوژیست ها توجه بسیاری جهت استخراج روغن های اسانسی به عنوان افزودنی های طبیعی خوراکی جهت بهبود تخمیر شکمبه ای از قبیل تولید اسید های چرب فرار و ممانعت از تولید متان، بهبود راندمان متابولیسم پروتئین و راندمان مصرف خوراک و افزایش اسید لینولئیک کنژوگه در نشخوارکنندگان نشان داده اند. گزارشات مختلفی در ارتباط با تاثیر روغن های اسانسی بر تخمیر شکمبه ای، میکروب های شکمبه و عملکرد نشخوارکنندگان وجود دارد که نتایج مشاهده شده بستگی به عوامل مختلفی از قبیل سطح مصرفی، ساختار شیمیایی روغن اسانسی، ترکیب خوراک و فیزیولوژی حیوان دارد. تحقیق حاضر در قابل دو سری آزمایشات صورت گرفته است. در آزمایشات سری اول به منظور بررسی اثرات روغن های اسانسی اسطوخودوس و پونه کوهی بر روند تخمیر میکروبی و کینتیک گاز تولیدی از یک جیره کلاسیک با نسبت 60 به 40 (نسبت علوفه به کنسانتره) استفاده گردید. به منظور بررسی اثرات سطوح مختلف روغن های اسانسی اسطوخودوس و پونه کوهی (0، 250، 500، 750 و 1000 میلی گرم بر میلی لیتر) بر روند تولید گاز، ما شماری از پارامتر ها را برگزیدیم. ترکیبات اصلی اسطوخودوس شامل 34% لینالول، 15/18% 1و 8- سینئول، 5/14% بورنئول، 2/10% کامفور و ترکیبات اصلی پونه کوهی 53% کارواکرول، 19% پ- سیمن بودند. تکنیک تولید گاز در شرایط برون تنی جهت مطالعه اثرات روغن های اسانسی مورد نظر بر تخمیر میکروبی شکمبه مورد استفاده قرار گرفت. تولید گاز از ساعت 0 تا ساعت 144 اندازه گیری گردید. پارامتر های مختلف از قبیل حداکثر گاز تولیدی (a) ، زمان تولید نصف حداکثر گاز (t1/2)، فاز تاخیر (l) و و نرخ تولید گاز (µ) تعیین گردید، همچنین ما پارامتر های دیگری از قبیل تولید گاز 24 ساعته (gp24h)، قابلیت هضم ظاهری ماده خشک آزمایشگاهی (aivdmd)، قابلیت هضم حقیقی ماده خشک و ماده آلی آزمایشگاهی (tivdm, tivomd) غلظت کل اسید های چرب فرار (tvfa)، آمونیاک، پارتیشنینگ فاکتور (pf)، توده میکروبی (mb)، تولید متان(ch4) ، دی اکسید کربن و درصد متان تولید شده (ch4%) اندازه گیری شد. روغن اسانسی پونه کوهی مولفه های a و l را افزایش داده اما منجر به کاهش مولفه µ شده است و این اسانس تولید گاز 24 ساعته، توده میکروبی و غلظت آمونیاک را افزایش داده است درمقابل این روغن منجر به کاهش دیگر پارامتر ها در سطوح بالاتر از 500 میلی گرم بر میلی لیتر شده است. در حضور روغن اسانسی اسطوخودوس، مولفه های a، l و t1/2 توام با افزایش سطح اسانس افزایش یافته و مولفه µ کاهش یافته است. اضافه نمودن این روغن اسانسی پارامتر های تولید گاز 24 ساعته، پارتیشنینگ فاکتور و آمونیاک را افزایش داده و دیگر فاکتور ها را در سطوح بالاتر از 250 کاهش داده است. تیمار ها در آزمایشات سری دوم در قالب یک طرح فاکتوریل 5×2×3 مرتب گردیدند. فاکتور های اصلی شامل نوع خوراک (خوراک پرعلوفه در برابر پرکنسانتره) و سطوح مختلف روغن های اسانسی اسطوخودوس و پونه کوهی بودند.