نام پژوهشگر: غفار راه خسروان

نقد و بررسی تشبیه و استعاره در شعر نیما یوشیج
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه سیستان و بلوچستان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1391
  غفار راه خسروان   عباس نیک بخت

علی اسفندیاری که بعدها خودش رابه نام«نیما یوشیج» مطرح ساخت،دردنیای شعروادب نامِ آشنایی دارد. او کسی است که شعروادب راپس ازمشروطه متحوِّل ساخت.نیما هم ساختمان ظاهری (قالب)آن رابه هم ریخت وهم محتوای آن رادگرگون کرد وبه حق لقب"پدرشعر نو"فارسی را برازنده خویش نمود. صور خیال جان مایه ی آثارادبی است.گویندگان وشاعران همواره اندیشه ها ودرون مایه های گوناگون خودرا به کمک عناصر خیال انگیزمانندتشبیه، استعاره و... بیان کرده اند.تشبیه واستعاره دوعنصر اصلی صورخیال یک شعربه حساب می آیند.تشبیه، مهمترین عنصرخیالی درشعراست که صورتهای دیگرخیال مانند استعاره،تشخیص،رمزوحتی کنایه نیز ازآن ناشی می شود.هرچندبعضی ازشاعران استعاره راسزاوارترازتشبیه می دانند.بنابراین تحلیل وبررسی ساختارهای تشبیهی واستعاری شعریک شاعر،نحوه نگرش وی را درعرصه بلاغت،نشان می دهد واینکه شاعر درارکان واجزای تشبیهات واستعارات به چه عناصری بیشتر توجه کرده است واین عناصرچه وابستگی بامحتوای اشعاروی دارند .بررسی وتحقیق درتشبیهات نیما،نشان می دهدکه مشبه ومشبه به های نیمابیشترحسّی وازحوزه محسوسات هستند.تشبیهات مفصّل ومفردبه مفرد ،بسامد بالایی دارند.طبیعت وعناصرطبیعی عنصراصلی شعرنیماست؛نیماشاعرِطبیعت است. تشبیهات اوساده و وقابل درک برای خواننده است.اکثر تشبیهات بامتن ومحتوای متن ارتباط تنگاتنگ دارد. از بررسی وتحقیق دراستعاره های نیمامتوجه می شویم که فراوانی استعاره مصرحه بیشترازاستعاره های مکنیه است.دربین استعاره های مصرحه ،استعاره تبعیه ازبسامد فراوانی بر خوردار است که این نشان از هنجار گریزی و آشنایی زدایی درشعراودارد.بسامدفراوان استعاره مصرحه مجرده درشعراونشان ازذهن نسبتاًساده گرای اودارد.عناصر به کاررفته به عنوان استعاره مجرده همگی مفاهیم قدیمی وتکراری است.درشعر های اواستعاره های جدید وابتکاری نیز دیده می شودکه نشان ازیک سبک جدیدمی دهد. چون درطبیعت زندگی می کرد وعاشق طبیعت بود. مشبه ها ی به جاما نده ازساختارهای تشبیهی اکثراً حسّی وبر گرفته ازطبیعت می باشد.