نام پژوهشگر: فائزه رییس المحدثین

اثربخشی شرطی سازی ارزشی زیرآستانه ای بر کاهش نشانه های وسواسی در افراد دارای علائم وسواس آلودگی از طریق کاهش واکنشهای انزجاری
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی 1391
  فائزه رییس المحدثین   جواد صالحی فدردی

انزجار از جمله هیجانات اصلی است که در آسیب شناسی روانی اختلال وسواس- اجبار به ویژه نوع آلودگی آن نقش مهمی را ایفا می کند. این هیجان به طور گسترده ای از طریق شرطی سازی ارزشی (ec) ایجاد می شود و از طریق ایجاد سوگیری توجه بر رفتار تأثیر می گذارد. پژوهش حاضر با مقایسه ی ارائه های زیرآستانه ای و فراآستانه ای در یک الگوی متشکل از تصویر-واژه، در پی بررسی آن است که آیا شرطی سازی ارزشی مثبت می تواند واکنش های انزجاری را در نمونه ی غیربالینی و شبه بالینی تغییر دهد یا خیر. نتایج حاصل از مطالعه ی اول (34=n) و دوم (39=n) نشان داد ec مثبت زیرآستانه ای توانست سوگیری توجه نسبت به محرک های مرتبط با انزجار – خواه از نوع شرطی شده باشند و یا از نوع ارزشی درونی- را تغییر دهد در حالی که ارائه های فراآستانه ای چنین اثری را نشان ندادند. همچنین نتایج نشان داد ec زیرآستانه ای توانست برشناخت های ضمنی (سوگیری توجه در تکلیف جستجوی نقطه) اثرگذار باشد اما تغییری در شناخت های آشکار (ارزیابی محرک ها در یک مقیاس نمره گذاری) ایجاد نکرد. مطالعه ی سوم ec مثبت زیرآستانه ای را بر روی نمونه ای شبه بالینی با علائم وسواس آلودگی (10=n) در قالب طرحی متقاطع آزمایش نمود. در مرحله ی اول گروه آزمایشی، مداخله ی آزمایشی و گروه کنترل نما مداخله ی کنترل نما را تجربه کرد؛ نوع مداخله در مرحله دوم برای هر گروه خلاف مرحله قبل بود. در پس-آزمون مرحله ی اول، اثر مداخله (ec مثبت زیرآستانه ای) در کاهش دشواری در رهاسازی توجه نسبت به تصاویر مرتبط با آلودگی همچنین تصاویر نشان دهنده ی پاکیزگی مشاهده شد. همچنین در بررسی اثر مداخله ی آزمایشی در هرگروه تفاوت های معنی داری پس از انجام شرطی سازی مشاهده شد که این اثر در گروهی که شرطی سازی را پس از مواجهه (مداخله-ی کنترل نما) تجربه کرده بودند گسترده تر بود. . این یافته ها پیشنهاد می کند ec مثبت زیرآستانه ای می تواند سوگیری توجه نسبت به موارد مرتبط با انزجار را هم در نمونه ی غیربالینی و هم در نمونه ی شبه بالینی وسواس آلودگی کاهش دهد و در مواجهه با این محرک ها نیز تغییررفتاری ایجاد نماید.