چکیده از آنجایی که تاکنون مطالعات معدودی به مقایسه یادگیری الکترونیکی با استفاده از روش های علمی طراحی آموزشی و طراحی انگیزشی و با روش آموزش مداوم متداول پرداخته اند، مطالعه حاضر با هدف مقایسه میزان یادگیری و انگیزش پزشکان آموزش مداوم جامعه پزشکی با استفاده از سه روش آموزش مداوم متداول، طراحی شده با الگوی مریل و رایگلوث؛ و طراحی شده با الگوی مریل، رایگلوث و کلر با روش آموزش الکترونیک انجام شد. مطالعه شبه آزمایشی حاضر در سال 1390 روی 90 نفر از پزشکان شرکت کننده دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه انجام شد. میزان یادگیری پزشکان شرکت کننده با توجه به میزان پاسخ های داده شده به سوالات پرسشنامه در پیش آزمون و پس آزمون، نظرسنجی انگیزشی (با توجه به چهار عنصر انگیزشی توجه، ارتباط، اعتماد و رضایت) از برنامه آموزش متداول با قالب سخنرانی و طراحی آموزشی مرتبط با دو برنامه آموزش الکترونیک و زمان صرف شده برای یادگیری با هر سه روش آموزشی با یکدیگر محاسبه و مقایسه شد. جامعه آماری پژوهش پزشکان و دستیاران شرکت کننده در برنامه های بازآموزی بودند که در این استان مشغول کار می باشند. دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه تا پایان مهر ماه 1391دارای 4253 پزشک عمومی در سطح استان، 1276 پزشک عمومی در شهر کرمانشاه و 75 دستیار واجد شرایط در این پژوهش به لحاظ نوع رشته (بیماری های کودکان، جراحی قلب و عروق، بیهوشی و بیماری های داخلی) بود. پزشکان مورد مطالعه براساس فراخوان درون دانشگاهی در این مطالعه شرکت نمودند و به صورت تصادفی به سه گروه 30 نفری آزمایش و گواه برای مشاهده و تجزیه و تحلیل تقسیم گردیدند. در واقع در اینجا از روش نمونه گیری در دسترس استفاده شد. لازم به ذکر است که تعداد پزشکان عمومی و دستیاران در هر سه گروه تقریباً یکسان بود. بدین ترتیب از خطای ایجاد شده به دلیل تفاوت سطح آگاهی شرکت کنندگان جلوگیری به عمل آمد. روش آموزش مداوم متداول به صورت حضوری در کلاس درس و با قالب سخنرانی توسط اساتید با تجربه دانشگاه بود. محتوای یادگیری الکترونیکی در گروه دوم با استفاده از نرم افزار مایکروسافت پاورپوینت 2010 و با دو رسانه متن و تصویر؛ و در گروه سوم با استفاده از نرم افزار macromedia flash cs5 و با هر پنج رسانه آموزشی (متن، صوت، تصویر، پویانمایی و ویدئو) تولید شد. مکان اجرای دو دوره آموزش الکترونیک در کتابخانه مرکزی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه با قالب یادگیری الکترونیکی همزمان بود. لازم به ذکر است که برای هر سه گروه از محتوای متنی یکسان استفاده شد. ابزارهای جمع آوری اطلاعات شامل چهار پرسشنامه، یک پرسشنامه جامعه شناختی( با 8 گویه)، یک پرسشنامه سنجش میزان یادگیری با مقایسه پیش و پس آزمون ( با 20 سوال در سطح کاربرد طبقه بندی الگوی مریل) و دو پرسشنامه سنجش میزان انگیزش براساس دو روش آموزش متداول و آموزش الکترونیک (با 48 گویه) بود. روایی محتوایی با کمک صاحب نظران تعیین شد. پایایی پرسشنامه انگیزشی بر اساس ضریب آلفای کرونباخ (91/0) و پایایی پرسشنامه سنجش میزان یادگیری بر اساس روش کودر- ریچادسون (66/0) بود. داده ها به کمک آزمون های آماری مجذور کای، تی زوجی، تحلیل واریانس یک طرفه، توکی، کروسکال والیس و کولموگروف اسمیرنوف تحلیل شد. سطح معنادار آزمون ( 05/0>p) در نظر گرفته شد. کلیه تحلیل ها توسط نرم افزار spss ویراست 16 انجام شد. یافته ها حاکی از افزایش معنادار نمره پس آزمون نسبت به پیش آزمون در هر سه گروه بود(05/0>p). نتایج آزمون تحلیل واریانس یک طرفه نشان داد که از نظر میزان یادگیری بین گروه اول و گروه دوم تفاوت معناداری وجود نداشت و در گروه سوم بیشترین میزان افزایش در یادگیری نسبت به گروه های دیگر وجود داشت که از نظر آماری معنادار بود (001/0= p). همچنین، با آزمون تحلیل واریانس یک طرفه انگیزش شرکت کنندگان در گروه دوم نسبت به گروه اول بیشتر بود و شرکت کنندگان در روش طراحی شده با الگوی مریل، رایگلوث و کلر نسبت به دو روش دیگر از سطح انگیزش بیشتری برخوردار بودند(001/0p=). همچنین، در مطالعه حاضر شرکت کنندگان با استفاده از روش آموزش الکترونیکی با قالب چندرسانه ای نیاز به زمان کمتر برای مطالعه و یادگیری نسبت به روش آموزش متداول داشتند (زمان لازم برای برگزاری روش آموزش متداول طبق برنامه های مدون آموزش مداوم جامعه پزشکی به مدت 6 ساعت در طی یک روز، در دوره آموزش طراحی شده با الگوی مریل و رایگلوث به طور نسبی 15±150 دقیقه و با الگوی مریل، رایگلوث و کلر 18±120 دقیقه بود). نتیجه اینکه روش آموزش طراحی شده با الگوهای طراحی آموزشی و انگیزشی به لحاظ میزان یادگیری و انگیزش برای آموزش پزشکان نسبت دو روش آموزش متداول و طراحی شده با الگوهای طراحی آموزشی صرف اثربخش تر بود.