چکیده: یکی از پدیده های مهم اقلیمی، بروز یخبندان ها می باشد که بر حسب شدت، تداوم و گسترش آن ها بر فعالیت های انسانی اعم از کشاورزی، حمل و نقل، انرژی و مسائل زیست محیطی، فعالیت های بیولوژیکی گیاهان و حیوانات تأثیرات به سزایی دارد. استان کرمانشاه نیز به دلیل کوهستانی بودن و نزدیکی به منابع رطوبت، در غالب سال ها شاهد وقوع یخبندان بوده و با خسارات ناشی از این عنصر آب و هوای مواجه شده است. لذا در این پژوهش با در نظر گرفتن دماهای صفر و زیرصفر درجه سانتیگراد، تاریخ های وقوع یخبندان های فراگیر 5 ایستگاه سینوپتیک کرمانشاه، اسلام آباد غرب، کنگاور، روانسر و سرپل ذهاب طی دوره آماری 23 ساله (2010-1988) استخراج شد. بررسی های آماری نشان داد که روند تغییرات سالانه و ماهانه تعداد روزهای یخبندان هر 5 ایستگاه استان کاهشی است.سپس دوره بازگشت هر یک از یخبندان های مذکور توسط نرم افزار smada و با احتمالات 66، 80، 90 و 96 درصد محاسبه و مناسب ترین توزیع آماری برای مطالعه این یخبندان ها در استان کرمانشاه توزیع پیرسون تیپ 3 انتخاب شد که بر اساس آن، به طور متوسط دوره برگشت یخبندان های منطقه 3 سال بوده است. در نهایت با استخراج نقشه های سینوپتیکی مربوط به روزهای وقوع یخبندان در سطح زمین و 500 هکتوپاسکال، مشخص شد که در بیشتر موارد، یخبندان های فراگیر از نوع فرارفتی و ترکیبی می باشند. وقوع یخبندان ها در سطح زمین در ارتباط با گسترش زبانه پرفشارهای مهاجر اروپای شمالی و مرکزی، پرفشارهای مانع شمال خزر و اروپای شرقی و اسکاندیناوی و نیز گسترش غرب سوی زبانه پرفشار سیبری و در سطح 500 هکتوپاسکال ناشی از قرارگیری در مرکز و عقب ناوه باده های غربی بوده است. در برخی موارد نیز موقعیت جغرافیایی منطقه مورد مطالعه، ناهمواری ها و دوری و نزدیکی از دریا سبب تشکیل پرفشار بر روی منطقه و هوای سرد و پایدار ناشی از آن منجر به ایجاد یخبندان شده است.

بارش برف به عنوان یکی از منابع اصلی بیلان آب، جریان های سطحی بهاری، سفره های آب زیرزمینی، رودخانه ها، چشمه ها موهبت الهی محسوب می شود و یکی از مخاطرات جوی که هرساله خسارت های فراوانی در کشورهای مختلف بر جای می گذارد ریزش برف سنگین است. منطقه مورد مطالعه استان همدان است که از استانهای کوهستانی، مرتفع، سرد و بادخیز غرب کشور به حساب می آید. آب و هوای استان به علت توپوگرافی خاص ( وجود کوه های مرتفع، رودخانه ها و چشمه سارهای فراوان و پرآب و پستی و بلندی های زیاد) و همچنین سامانه های مهاجر پذیر متغیر است. به منظور بررسی تعداد روزهای برفی و برف سنگین استان همدان، اطلاعات تخصصی هواشناسی بنام scdata برای ایستگاه های سینوپتیک فرودگاه همدان، نوژه همدان، نهاوند و ملایر طی دوره آماری مشترک 15 ساله ( 2010-1996 ) تهیه گردید. با استفاده از روش های آماری شامل مدل نوسانی پلی نومیال مرتبه شش، من کندال، اسمادا و تحلیل سینوپتیکی روند بارش برف و عوامل سینوپتیکی ایجاد کننده بارش برف مشخص شد. نتایج حاصل از روش های آماری نشان می دهد که بارش برف سالانه در ایستگاه های مورد مطالعه در طول دوره آماری مشترک، ایستگاه های نوژه همدان و فرودگاه همدان سیر کاهشی داشته، اما معنی دار نبوده و در ایستگاه های ملایر و نهاوند سیر افزایشی را نشان می دهد که سیر افزایشی نهاوند معنی دار اما سیر افزایشی ملایر تصادفی است. تحلیل نقشه های همدیدی موید این است که ریزش بارش های برف بویژه بارش های سنگین استان همدان در موقعی حادث شده اند که الگوهای فشاری سطح زمین با شرایط توپوگرافی سطوح بالای جو در تراز 500 هکتو پاسکال همراه بوده است.

سرمازدگی و یخبندان یکی از مخاطرات اقلیمی می باشد که همه ساله خسارات جبران ناپذیری را در جوامع به وجود می آورد. شهرستان مشکین شهر نیز به دلیل موقعیّت خاصّ جغرافیایی تقریباً همه ساله شاهد وقوع این پدیده ی جوّی بوده و اقتصاد منطقه نیز تحت الشّعاع قرار گرفته است. لـذا با آگاهی از شرایط و وضعیّت یــخبندان در منـطقه، می توان در پیشبرد اهداف اقتصادی و بهبود زندگی ساکنین اقدامات موثّری انجام داد و خسارات ناشی از آن را به حدّاقل رساند. در این پژوهش آماری، حدّاقل دمای روزانه ی ایستگاه سینوپتیک مشکین شهر در بازه زمانی 18 ساله ( 1392 - 1375 ) استخراج گردیده است. سپس تاریخ های اوّلین و آخرین یخبندان، مقادیر دما، نوع یخبندان ( تابشی یا جبهه ای ) و حتّی تداوم آن ها مشخّص شده است. تاریخ های استخراج شده براساس تقویم ژولیوسی تنظیم گردیده است. در ادامه به منظور تحلیل آماری از توابع آماری و آماره توصیفی ) روند خطّی و پلی نـومیال مرتبه 6 )، نمره z استاندارد، رگرسیون خطی، نمودار بافت نگار، هیستو گـرام و چولگی استفاده شده است. هم چنین دوره ی بازگشت هر یک از یخبندان های مذکور به کمک نرم افزار smada و با احتمالات 50، 67، 80 و 90 درصد محاسبه و مناسب ترین توزیع آماری پیرسون تیپ 3 برای مطالعه ی یخبندان منطقه انتخاب شده‎ است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که روند یخبندان دیررس روندی کاهشی داشته به طوری که یخبندان از نیمه ی دوم اردیبهشت به طرف نیمه ی اوّل اردیبهشت حرکت کرده است. هم چنین بیشترین فراوانی یخبندان زودرس و دیررس به ترتیب در آبان ماه و فروردین ماه رخ می دهد.

بارش در میان رویدادهای اقلیمی با توجه به نقش حیاتی آن اهمیت ویژه ای دارد و نسبت به پدیده های اقلیمی دیگر از پیچیدگی رفتاری چشمگیری برخوردار است که در این میان، بارش سنگین به عنوان عاملی در بروز حوادث طبیعی مانند سیل مطرح است. وقوع این نوع بارش ها با الگوهای همدید سطح زمین و سطوح فوقانی جو در ارتباط بوده، لذا برای شناخت بهتر لازم است مطالعات همدیدی رخداد بارش در هر منطقه صورت گیرد. به منظور مطالعه-ی بارش های شدید شهر تبریز، آمار روزانه ی بارش این ایستگاه طی دوره ی آماری 2013-1996 از سازمان هواشناسی استان اردبیل تهیه شد سپس به عنوان نمونه چندین مورد از شدیدترین بارش های منطقه در دوره های گرم و سرد سال انتخاب و الگوهای سینوپتیکی بوجودآورنده ی این بارش ها بر اساس نقشه های ارتفاع ژئوپتانسیل، تراز سطح دریا و تاوایی در روز بارش و 24 ساعت قبل از آن و نقشه های امگا و ستون آب قابل بارش شناسایی شدند. برای پیش بینی دوره ی بازگشت بارش های شدید، داده ها وارد محیط نرم افزاری smada شده و با توزیع نرمال و پیرسون تیپ 3 مورد ارزیابی قرار گرفتند و در نهایت، احتمال وقوع بارش ها با دوره ی بازگشت 2، 3، 5، 10، 25، 50، 100 و 200 سال تعیین شد. نتایج داده ها مبین این مهم بود که الگوهای فشار موثر در دوره ی سرد سال غالبا متاثر از سیکلون های غربی بوده و در فصل گرم، تحت تاثیر استقرار کم فشار حرارتی و نیز عقب نشینی پرفشار جنب حاره ای بوده است. اما در تراز های بالا و سطح 500 هکتوپاسکال، قرار گرفتن فرود عمیق به همراه ریزش هوای مرطوب عامل اصلی اغتشاشات می باشد.

سیب زمینی از مهم ترین محصول زراعی در استان اردبیل است که 13 درصد از اراضی سطح استان، زیر کشت این محصول زراعی است. هدف از این پژوهش شناخت اثر پارامترهای اقلیمی بر عملکرد محصول سیب زمینی می باشد که برای انجام آن از مدل رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. داده های مورد استفاده در این پژوهش از قبیل: مجموع بارش سالانه، میانگین دمای حداقل، میانگین دمای حداکثر، میانگین دمای روزانه، میانگین دمای حداقل مطلق و حداکثر مطلق، میانگین رطوبت نسبی، میانگین حداقل رطوبت، میانگین حداکثر رطوبت، یخبندان و ساعات آفتابی می باشند. در این پژوهش، یازده متغیر اقلیمی در ارتباط با عملکرد سیب زمینی با هم بررسی شده اند و سپس ارتباط معیارهای درجه حرارت به صورت جداگانه از سایر متغیرها با یک مدل رگرسیون در طول دوره رشد سیب زمینی محاسبه گردید. به منظور سنجش تناسب اراضی دشت اردبیل جهت کشت سیب زمینی، از داده های هشت ایستگاه هواشناسی از بدو تاسیس تا سال 1391 استفاده شده است و با بهره گیری از روش های تصمیم گیری چند معیاره نظیر ویکور به انتخاب بهترین گزینه پرداخته شد و نقشه های مناطق مساعد به کشت با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis) طراحی شد. نتایج نهایی نشان دهنده این واقعیت هستند که؛ معیارهای درجه حرارت و رطوبت نسبی اهمیت بیشتری در میزان عملکرد سیب زمینی در دشت اردبیل دارد. همچنین با توجه به ضریب r- squard در معادله رگرسیونی مشخص شد که 99% تغییرات متغیر وابسته (سیب زمینی) توسط متغیرهای مستقل مورد استفاده در مدل رگرسیون توضیح داده می شوند. بر اساس نتایج حاصل از مدل ویکور، با توجه به مقدار q بهترین منطقه از لحاظ کشت سیب زمینی در دشت اردبیل، ایستگاه آبی بیگلو است که مقدار q آن 1 بوده ورتبه اول را دارد و ایستگاه نیر با مقدار q 16 درصد بدترین منطقه برای کشت سیب زمینی می باشد.

چکیده ندارد.