بررسی دلایل عملکرد متفاوت سوالات آزمون درک مطلب به زبان خارجی تاریخچه ی تحقیق درباره ی منابع عملکرد مختلف سوالات (دیف) در آزمون درک مطلب پر است از مجموعه ای از متغیرهای فرضیه ای که چند مورد از مهمترین آنها عبارتند از: جنسیت، آشنایی با موضوع متن، علاقه به موضوع یا محتوای متن، حدس زدن، و عوامل بافت اجتماعی (پی 2004؛ زومبو و گلین 2005). مطالعه حاضر با استناد به فلسفه ی انکارپذیری پوپر عوامل ذکر شده در بالا را مد نظر داشته و سعی بر آن داشته است تا بطور تجربی بررسی کند که آیا منابع فرض شده برای دیف در آزمون درک مطلب به زبان خارجی می توانند بر پایه ای قوی از فلسفه ی تایید/انکارپذیری استوار باشند؟ در این تحقیق عملکرد آزمون 203 ایرانی شامل 110 زن و 93 مرد بوسیله ی دو مدل آماری یعنی لوجیستیک ریگرشن (lr) و آیتم ریسپانس تئوری (irt) مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور یک آزمون درک مطلب با 6 متن (2 متن با موضوع آشنا برای خانم ها، 2 متن با موضوع آشنا برای آقایان، و 2 متن با موضوع خنثی) طراحی شد و در انتهای هر متن 5 سوال از نوع مختلف که عبارت بودند از: سوال از نوع دانش، مرجع ضمیر یا اسم، لغت، مفهوم اصلی متن، و استنباط یا نتیجه منطقی گنجانده شد تا مشخص شود که آیا جنسیت می تواند تاثیر واقعی بر عملکرد سوالات بطور کلی و بخصوص بر نوع خاصی از سوال آزمون درک مطلب داشته باشد یا نه؟ علاوه بر این در انتهای هر متن یک پرسشنامه گنجانده شده بود که از آزمون شونده ها می پرسید که آیا سوالات را بر اساس شانس پاسخ داده اند، تا چه میزان موضوع متن برایشان آشنا بوده، و تا چه اندازه به موضوع متن علاقه داشته اند؟ همچنین از آزمون شونده ها خواسته شد تا اطلاعاتی درباره ی محل سکونتشان در شهر، درآمد ماهیانه خانواده، و میزان تحصیلات والدین را به محقق ارائه دهند تا میزان تاثیر عوامل بافت اجتماعی بر سوالات نیز مورد ارزیابی قرار گیرد. نتایج مطالعه ی حاضر نشان داد که برای عوامل جنسیت و آشنایی با موضوع متن تنها مدل lr توانست سوالات دیف را نشان دهد. سوالات دیف بر اساس عامل جنسیت فرضیه های موجود در تحقیقات قبلی را مورد تایید قرار داد اما دیف بر اساس آشنایی با موضوع متن عملکرد معکوسی نشان داد یعنی سوالات دیف کاملا به نفع کسانی بود که آشنایی اندکی با موضوع متن داشتند. منابع دیگر دیف توسط هر دو مدل آماری در سوالات دیف نشان داده شد. برای دیف بر اساس علاقه به موضوع متن نتایج پیجیده بود زیرا مدل lr یک آیتم به نفع گروه علاقه مند پیدا کرد در صورتی که مدل irt چند آیتم به نفع گروه علاقه مند و چند آیتم دیگر به نفع گروه غیر علاقه مند به موضوع متن را نشان داد. نتایج سوالات دیف یافته شده توسط دو مدل بر اساس حدس زدن و درآمد ماهیانه در تضاد کامل قرار داشت. مدل lr دیف را به نفع کسانی که کمتر حدس زده بودند و درآمد بالایی داشتند نشان داد در حالیکه مدل irt دیف را به نفع کسانی که حدس بالایی زده بودند و درآمد پایینی داشتند نشان می داد. با این وجود نتایج دیف یافته شده توسط دو مدل بر اساس محل سکونت و سطح تحصیلات والدین کاملا با یکدیگر مطابقت داشت زیرا هر دو مدل دیف را به نفع کسانی نشان دادند که در محله گران شهر زندگی می کردند و دارای والدین با سواد دانشگاهی بودند. نتایج مطالعه ی حاضر توانست با نمونه ی آماری کم تاثیر جنسیت، علاقه به موضوع متن، محل سکونت، و سطح تحصیلات را بر سوالات درک مطلب به زبان خارجی نشان دهد. اما تحقیقات تجربی بیشتری مورد نیاز است تا با نمونه ی آماری بزرگتر و در موقعیت های فرهنگی مختلف عملکرد متفاوت سوالات آزمون درک مطلب به زبان خارجی را بر اساس جنسیت، آشنایی با موضوع متن، و درآمد ماهیانه تایید کند.