با بررسی تفاسیر در می یابیم که سیاق نقش به سزایی در تفسیر قرآن داشته است، اما گاه به تفاوت در موارد استفاده از سیاق در تفاسیر شیعی و سنی بر می خوریم. این پایان نامه بر آن است که ضمن شناساندن موارد استفاده از سیاق در تفاسیر المیزان و روح المعانی به این مهم بپردازد. در اینجا، به بررسی جایگاه سیاق در هر کدام از تفاسیر پرداخته و به داوری مناسب در تشابه و تفاوت استفاده موارد از سیاق درهر دو تفسیر می پردازیم. پایان نامه شامل چهار فصل می باشد. فصل اول با عنوان «کلیات» کلیاتی را پیرامون موضوع مطرح در این تحقیق به خود اختصاص داده است. در فصل دوم با توجه به این که اصل در پایان نامه ی حاضر بررسی تطبیقی استفاده از موارد سیاق در تفاسیر المیزان و روح المعانی بوده است، به معرفی تفسیر المیزان و بیان دیدگاه موءلف آن درمورد سیاق همچین موارد استفاده از آن در آن پرداخته ایم. معرفی تفسیر روح المعانی، سیاق از دیدگاه موءلف آن و موارد استفاده از سیاق در آن فصل سوم بیان گردیده است. در فصل چهارم، بعد از اتمام بررسی به تفاوت و تشابه موارد استفاده از سیاق در تفاسیر پرداخته ایم. پس از ارزیابی و بررسی موضوعاتی که بالا ذکر شده، به این نتیجه رسیده ایم که این تفاسیر در اصل استفاده از سیاق اتحاد دارند گرچه موارد مورد اختلاف نیز وجود دارد.

در این پژوهش سعی شده تا جایگاه روایات در تفسیر زاد المسیر مشخص شود. در واقع با بررسی روایات موجود در این تفسیر، به دنبال معیار و ملاک های ابن جوزی در نقل روایات و برخورد وی نسبت به رد یا پذیرش روایات بودیم. از آن جا که ابن جوزی در زمینه ی روایات جعلی کتاب «الموضوعات» را نگاشته و این اقوال را از محدوده ی روایات جدا کرده، بررسی روایات در کتاب تفسیری اش، ارزش مند است؛ از این جهت که معیارها مقایسه و تناقضات عملی مشخص شود. در این پژوهش، ابن جوزی و زاد المسیر معرفی و روایات مربوط به آیات فضایل اهل بیت و ائمه معصومین(ع) که به هفده آیه رسیدند، بررسی و نقد شد. در این قسمت بنابر برخورد ابن جوزی در نقل روایات، آیات بررسی شده به چهار دسته تقسیم شد: دسته ی اول: آیاتی که ابن جوزی، هیچ اشاره ای به روایات فضایل معصومین(ع) نمیکند.(چهار مورد) دسته ی دوم: آیاتی که به فضایل، فقط اشاره می شود، سکوت اختیار شده و به برتری معصومین(ع) تصریح نمی شود.(ده مورد) دسته ی سوم: آیاتی که فضایل معصومین (ع) با دلیل رد می شود.(دو مورد) دسته ی چهارم: آیه ای که فضایل بدون دلیل رد می شوند و معنای دیگری تایید می شود.(یک مورد) در واقع می توان گفت برخورد ابن جوزی در نقل روایات خالی از تعصب نبوده و در ذکر روایات به مذهب خود توجه داشته و روایات فضایل اهل بیت(ع)، که در کتب معتبر اهل سنت نیز نقل شده، بی اهمیت شمرده است. مبحث اسرائیلیات نیز، ذیل نه داستان بررسی و نقد شد. ابن جوزی در تفسیر برخی از آیات، نقل هایی را می آورد که با شئونات پیامبران سازگاری نداردو روایاتی ذکر می کند که راویان آن ناقل اسرائیلیاتند. با بررسی این روایات، معیار و ملاک های ابن جوزی در نقل آن ها جمع و دسته بندی شد. در کل می توان گفت که ملاک های او در «زادالمسیر» با ملاک های «الموضوعات» تناقض دارد.

چکیده اثر پیش رو با عنوان «نقد و بررسی آراء علامه مجلسی در سیره نبوی? در بحارالانوار»، با هدف استخراج مبانی و ملاک‎های فقه الحدیثی علامه مجلسی در نقل روایات سیره پیامبر?، رقم خورده است. این مهم از طریق بررسی شرح و بیانات فراوان علامه ذیل آیات و روایات و تطبیق آن‎ها با دیدگاه سایر صاحب نظران، به انجام رسیده است. تامل در این بیانات گویای این واقعیت است که نباید بحارالانوار را صرفا مجموعه‎ای از روایات صحیح و سقیم و خالی از هر گونه نقد و بررسی دانست، بلکه بر خلاف نظر مشهور، علامه با بهره‎گیری از آیات و روایات و مبانی و اصول فقه الحدیثی خود و منابع فراوان، به تحلیل و تبیین متون روایات و نقد و ارزیابی آن‎ها پرداخته و حتی در گزینش روایات نیز، بر طبق این اصول پیش رفته است. علامه از طریق گردآوری روایات قصص که از ابتکارات او در این اثر محسوب می‎شود، در تقابل با احادیث ضعیف و اسرائیلیات، کمک شایانی نموده است. از جمله ملاک‎های علامه (که از بررسی سیره پیامبر? در محدوده این پژوهش به دست آمده)، اهتمام علامه در جمع روایات متعارض و پرهیز از طرد روایات می‎باشد؛ تا جایی که در این مسیر از ارائه احتمالات گوناگون دریغ نمی‎ورزد، حتی اگر خود، در پی تقویت آن‎ها با دلایل متقن بر نیاید. از شیوه‎های او در رفع تعارض روایات، می‎توان به استفاده از تقیه و ارائه دلایل مختلف در حمل حدیث بر تقیه، نسخ، تصحیف، دقت در معنای صحیح واژگان، مقابله نسخه‎های مختلف با یکدیگر و بیان مراد اصلی روایت، اشاره کرد. علاج غرابت و ارسال روایات از طریق اعتماد بر مولف و تاییدیه از آیات، دفاع از مبانی کلامی شیعه و پاسخ به شبهات مخالفان، بیان احتمالات گوناگون در تبیین معنای روایات و در مواردی گزینش یکی از این احتمالات با ارائه دلیل، اثبات مدعا با استفاده از روایات هم مضمون و توجه به وجوه گوناگون معنایی، از دیگر ملاک‎های علامه در بررسی روایات می‎باشند. علامه، روایات مندرج در کتب معتبر شیعه را به شرط مطابقت با عقل (هر چند از طریق عامه باشد)، مورد پذیرش قرار می دهد. همچنین از دیدگاه علامه، اطمینان نداشتن به سند روایت، ملاک عدم وثوق به متن آن می‎باشد؛ هر چند راوی آن از افاضل باشد. کلمات کلیدی: بحارالانوار، علامه مجلسی، پیامبر اکرم?، تعارض، تقیه، فقه الحدیث.