نام پژوهشگر: ابراهیم علی رازینی رحمانی

اندازه گیری تمرکز در صنایع فولاد ایران
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده اقتصاد 1391
  هانیه بخشایی   محمدرضا میرزایی نژاد

با توجه به اهمیت صنایع آهن و فولاد به عنوان صنعتی اثربخش در توسعه سایر بخش های علمی، اجتماعی، اقتصادی و صنعتی کشور، همچنین اهمیت بررسی ساختار اقتصادی این صنعت به عنوان یک نیاز و مقوله ای برای دستیابی به توسعه پایدار، ضروری است تغییرات تمرکز در این صنعت در سطح ملی و مقایسه آن با صنایع آهن و فولاد کشورهای شاخص جهان مورد توجه قرار گیرد. از آنجاییکه ساختار اقتصاد ایران حاکی از وجود انحصار در برخی از بازارها می باشد و در بند ج سیاستهای کلی اصل 44 قانون اساسی، دولت موظف به تسهیل رقابت، حذف و تنظیم انحصارات و تدوین لایحه ای برای تسهیل رقابت شده است، لذا این امر شناخت بازارهای مختلف از جمله صنایع فولاد را طلب می کند. لذا این رساله، بررسی بازار واقعی صنعت فولاد ایران و تحلیل ساختار و عملکرد این بازار را نشان می دهد. فرضیه تحقیق این است که صنایع فولاد ایران از تمرکز بالایی برخوردار است. برای بررسی اندازه گیری تمرکز در این صنعت از روش تحقیق توصیفی – تحلیلی از جامعه آماری مجموعه صنایع فولاد ایران (بنگاههای دولتی و خصوصی) و داده های مورد استفاده سری زمانی دوره 5 ساله برنامه چهارم توسعه استفاده می شود و بدلیل آنکه اندازه گیری تمرکز بیانگر قدرت انحصاری بالقوه در این صنعت است، لذا از چند روش معروف زیر به منظور محاسبه درجه تمرکز استفاده می گردد: نسبت تمرکز، شاخص هرفیندال- هیرشمن، شاخص اوگیو و ... با توجه به اینکه این صنعت دارای دو نوع محصول عمده (تولید فولاد خام و تولید محصولات فولادی) می باشد، نتایج تجزیه و تحلیل بازار تولید فولاد خام و محصولات فولادی از سال 1384 تا 1388 انجام شد و نشان داد که بخش صنعت فولاد کشور به شدت متاثر از شرایط انحصار و فعالیتهای غیر رقابتی است که علاوه بر بالا بودن درجه تمرکز در بازار جهانی، بازار داخلی نیز علی رغم ورود شرکتهای خصوصی تولید فولاد و افزایش سهم دیگر شرکتها از این بازار، تمرکز را همچنان به نفع شرکتهای بزرگ دولتی ایجاد کرده است.