نام پژوهشگر: محمد مهدی فرقانی

بررسی جایگاه حرفه ای ومضمون عکس در صفحه اول روزنامه ها(مطالعه موردی روزنامه های کیهان و اطلاعات به صورت تطبیقی با روزنامه های ایران، آفتاب یزد و خراسان درسال 1389)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - پردیس آموزشهای نیمه حضوری 1390
  مجید رضا فکری   محمد مهدی فرقانی

در عصر ارتباطات روز به روز بر اهمیت و جایگاه عکس خبری افزوده می شود تا جایی که امروزه ماهرترین و با تجربه ترین افراد تحریریه ها به شکل دهی صفحه های اول نشریات می پردازند و در این میان انتخاب عکس این صفحه اهمیتی بیش از سایر موارد را به خود اختصاص داده است . چرا که انتخاب مناسب عکس صفحه اول هر روزنامه می تواند اثر عمیقی بر موفقیت یا عدم موفقیت یک روزنامه درجلب مخاطب داشته باشد. همچنین باید توجه داشت که عکس صفحه اول هر روزنامه می تواند بیان گر خط مشی ها و دیدگاه های گردانندگان آن روزنامه باشد . بنابراین در این پژوهش به لحاظ حرفه ای به چگونگی انتخاب عکس های صفحه اول برخی از مهم ترین روزنامه های کشور پرداخته شده تا مشخص شود که این عکس ها تا چه حد بر اساس اصول حرفه ای و نشانه شناسی و ارزش های خبری انتخاب شده اند؟ از طرفی تاثیر عناصر درون سازمانی و برون سازمانی بر این انتخاب ها تا چه حد است؟ در این تحقیق از روش تحلیل محتوی و ساختن یک دستورالعمل کد گذاری و ثبت ویژگی های متغیرها در آن و پس از آن انجام مصاحبه با مسئولان روزنامه ها برای استخراج نظرات آن ها در قبال نتایج حاصل از تحلیل محتوی ، استفاده شده است . جامعه آماری این تحقیق تمامی روزنامه های سراسری کشور و نمونه های آماری شماره های منتخب روزنامه های کیهان ، اطلاعات ، ایران ، خراسان و آفتاب یزد درسال 1389 است . نتیجه کاربردی تحقیق نشان داد که اغلب عکس های انتخاب شده نه بر اساس موارد فنی و ارزش های واقعی خبری بلکه بر اساس سلایق فردی ، سیاست زدگی و خط مشی های ثابت روزنامه ها انتخاب شده است . به عبارت دیگر عوامل درون سازمانی و برون سازمانی تاثیر زیادی در این انتخاب دارند .

مطبوعات محلی وتوسعه
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - پردیس آموزشهای نیمه حضوری 1390
  ابراهیم محمدحسینی   محمد مهدی فرقانی

این تحقیق به بررسی روزنامه نگاری توسعه ازطریق تحلیل محتوای مطالب توسعه درچهار نشریه ؛ دونشریه محلی استان کردستان شامل هفته نامه سیروان وهفته نامه دیدگاه وضمیمه روزانه ویژه استان کردستان روزنامه های جام جم وایران درسال 88 می پردازد. 715 واحد تحلیل(مطلب توسعه) از 96 شماره نشریه ، از نظر24 مقوله مورد بررسی قرار گرفت.نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها نشان داد که در نشریات مورد بررسی ، اخبار ومطالب مربوط به توسعه به طور یکسان ومتعادلی انعکاس نیافته است و بیشترین تعداد مطلب مربوط به توسعه درهفته نامه های محلی منتشر شده است همچنین بیشتر مطالب توسعه در نشریات مورد بررسی از نوع کمی است ، بیشترین نسبت نام منبع نقل قول مربوط به مسئولان حکومتی است ودر مقایسه بایکدیگر؛ نشریات محلی توجه بیشتری به تفسیر ومقاله ، گزارش ومصاحبه داشته اند، به رویدادهایی که محل وقوع آنها مرکز استان بوده است توجه بیشتر وبه استان های همجوار کمترین توجه شده که این میزان توجه در نشریات سراسری بیشتراست ، بیشترین نسبت مطلب مربوط به مطالب با لحن تایید وتمجید وکمترین نسبت مربوط به مطالب با لحن اعتراض آمیزوافشاگرانه است که ، هفته نامه های محلی به لحن انتقادی توجه بیشتری نشان داده اند ، اکثرمطالب ، دارای پیشنهاد وراهکار برای مسائل مربوط به توسعه نیستند که مطبوعات محلی بیشترین پیشنهادات و راهکارها را ارائه داده اند، بیشتر مطالب، نیازهای آینده را پیش بینی و بر نیازهای مردم تاکید دارند،بیشترین عنصرخبری که درلید برجسته شده ، عنصر خبری (که) بوده است ودر مجموع ، نشریه های سراسری به عنصر چرا وچگونه که در روزنامه نگاری توسعه مورد توجه است بیشتر اهمیت داده اند،عنصر خبری (چه) از همه عناصر بیشتر در تیتر ها برجسته شده است،ارزش خبری شهرت از تمام ارزش های خبری بیشتر درلید برجسته شد است،بیشترین نسبت مطلب ، مطالبی است که به مسائل محلی توجه ندارند،بیشترین نسبت مطالب مربوط به مطالبی است که به مشارکت مردم در امور و به اختلاف ها وتضادها توجه ندارد که مطبوعات محلی در کل ، به بحث اختلاف ها وتضادها در مطالب بیشتر توجه کرده اند،بیشترین نسبت عامل توسعه ، مربوط به مسئولان محلی وکمترین مربوط به رهبران افکار وبخش خصوصی بوده است،بیشترین نسبت مطالب مربوط به مطالبی است که به مقوله های توسعه ملی ، هویت ملی، فرهنگ ملی ، زبان ملی، تحکیم استقلال، ثبات و وحدت فرهنگی توجه ندارند ودرکل، نشریات محلی توجه بیشتری به این مقوله داشته اند،نشریات کمتر به مقوله مشارکت مردم در امور توجه کرده اند که بیشترین توجه از طرف مطبوعات محلی است.

بازتاب خانواده در نشریات عامه پسند خانوادگی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی 1391
  سیده ثریا موسوی   محمد مهدی فرقانی

این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که بازتاب خانواده در نشریات عامه‎پسند خانوادگی چگونه است؟ به این منظور 16 شماره از چهار نشری? "خانواده"، "خانواد? سبز"، "کانون خانواده" و "فضیلت خانواده" در سال 1390 با روش نمونه‎گیری تصادفی طبقه‎بندی‎شده، انتخاب و با استفاده از روش تحلیل‎محتوا 1097 مطلب کدگذاری شد. نتایج نشان می‎دهند که؛ از نظر تعداد و حجم، بیشترین مضمون این نشریات را مضمون "اجتماعی" تشکیل می‎دهد. مضمون"سلامت" از نظر تعداد در رتب? دوم و از نظر حجم در رتب? سوم قرار دارد. بیشترین کارکرد این نشریات "سرگرمی" است و کارکردهای "اطلاع‎رسانی" و "انتقال‎فرهنگ" در رتبه‎های بعدی قرار دارند. همچنین یافته‎ها حکایت از آن دارند که نشریات مزبور "مخاطب خاص" برای خود تعریف نکرده‎اند و از نظر تعداد و حجم در بیشتر مطالب این نشریات "خانواده" محور اصلی نیست. این نشریات در مطالبی که "خانواده" محور اصلی است بیشتر به الگوی "خانواد? هسته‎ای" پرداخته‎اند و از نظر تعداد و حجم، بیشترین کارکرد خانواده که در این نشریات مورد توجه قرار گرفته، "عطوفت و همراهی" است. این نشریات در بیشتر مطالبی که محور اصلی آن خانواده است به مولف? "ادار? خانواده" پرداخته‎اند و "فرزندان" را محور قرار داده‎اند درحالی‎که "پدران" کمترین برجستگی را در این مطالب دارند. همچنین این نشریات در عکس روی جلد خود نیز، کودک‎محور هستند. در این نشریات بیشتر مطالبی که محور اصلی آن خانواده است در خدمت ارتقای "بعد اخلاقی " خانواده هستند.

روزنامه نگاری بحران؛ به سوی تدوین یک مدل بومی (بررسی دیدگاه های صاحبنظران ایرانی درباره روزنامه نگاری بحران)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - پژوهشکده علوم اجتماعی 1391
  سیده صبا نوری   محمد مهدی فرقانی

در این پژوهش تلاش شده است از طریق بررسی دیدگاه های کارشناسان، یک مدل بومی برای روزنامه-نگاری در شرایط بحران تدوین گردد. از دو گروه 15 نفره روزنامه نگاران با سابقه و استادان ارتباطات و روزنامه نگاری نظر خواهی شد و به کمک روش تحقیق کمی(روش کیو) یافته ها مورد بررسی قرار گرفت. به منظوردست یابی به مولفه هایی برای عملکرد مطلوب مطبوعات در هنگام وقوع یک بحران، از ادبیات موجود درباره بحران، مدیریت بحران، رسانه ها و بحران و روزنامه نگاری بحران استفاده شده است. پس از مطالعه و بررسی منابع موجود،70 گویه تنظیم گردید و به صورت پرسشنامه در اختیار افراد انتخاب شده قرار گرفت. یافته های پژوهش منجر به طراحی دو مدل برای روزنامه نگاری بحران شد. مدل اول حاصل گویه های مورد توافق همه پاسخگویان و مدل دوم نتیجه گویه های مورد توافق دو گروه از پاسخگویان که اکثریت افراد نمونه را تشکیل می دهند، است. یافته ها نشان می دهد که پاسخگویان با لزوم آموزش وآشنایی با روزنامه نگاری بحران موافق هستند و معتقدند که می توان برای اینگونه از روزنامه نگاری سبک، اصول و قواعدی مشخص کرد. مدلی که حاصل گویه های مورد توافق همه پاسخگویان است به عنوان مدل نهایی این پژوهش در نظر گرفته شده است. در این مدل بر لزوم آمادگی سازمان روزنامه و مسئولان تحریریه قبل از وقوع بحران، رفع سریع نیازهای خبری مردم در هنگام بحران، تحلیل و تفسیر وقایع، ارائه توصیه ها و دستورالعمل ها برای خروج از بحران، رعایت اصول حرفه ای روزنامه نگاری و ... تاکید شده-است. یافته های پژوهش، بیانگر این نکته است که مطبوعات در هر سه مرحله قبل از وقوع بحران، حین وقوع بحران و بعد از وقوع بحران دارای وظایف و عملکردهایی هستند. که این نشان دهنده اهمیت نقش رسانه ها در شرایط بحرانی از جهت پوشش خبری و مدیریت بحران است. واژگان کلیدی:روزنامه نگاری بحران، ارتباطات بحران، مدل بومی روزنامه نگاری، اخلاق روزنامه-نگاری.

رمان به مثابه رسانه: گونه شناسی رمان های تاثیرگذار بعد از کودتای 28 مرداد تا بهمن 57
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی 1392
  علی هادیلو   هادی خانیکی

چکیده: «رمان به مثابه رسانه: گونه شناسی رمان های تاثیرگذار بعد از کودتای ?? مرداد تا بهمن ??» پژوهشی در مطالعات بینارشته ای علوم ارتباطات و ادبیات داستانی است. پژوهشی که به تفسیر کارکردهای رسانه ای رمان و میزان نفوذ آن در شبکه های اجتماعی رمان خوان می پردازد؛ این پژوهش بیانگر این موضوع است که رمان چگونه فرصتی برای گذران اوقات فراغت و گریز از واقعیت های دردناک زندگی فراهم کرده و در کنار این سرگرمی، زندگی اجتماعی را تفسیر می کند. زیرا رمان به عنوان متن ادبی که در آن لاجرم و به طور اجتناب ناپذیر رد پای ایدوئولوژی به چشم می خورد، نه تنها متاثر از شرایط اجتماعی است، بلکه تفسیری از آن نیز به دست می دهد، برای بررسی این موضوع 11 نویسنده، منتقد و روزنامه نگار ادبی برجسته ایران از میان رمان های منتشر شده بعد از کودتای 28 مرداد تا بهمن 1357 سیزده رمان تاثیرگذار را انتخاب کردند. انتخاب این رمان ها به این علت است که فضای سیاسی این دوره تاثیر عمیقی بر ادبیات به جا گذاشت، به گونه ای که رمان جای خالی مطبوعات منتقد را پر کرده و در قامت رسانه جانشین، اندیشه های پیشروترین قشرهای طبقه متوسط ایران را درباره قانون، ترقی صنایع، اصلاحات دینی و فرهنگی مطرح کرده است. البته هدف از این تحقیق انکار اهمیت فرم در رمان و صحه گذاشتن بر ادبیات متعهد نیست، بلکه تطبیق ویژگی های رمان و رسانه از دو منظر معیارهای هویت بخش و کارکرد اجتماعی است. این پژوهش با استفاده از سه روش تحلیل محتوای کیفی، مصاحبه عمقی و تحلیل منابع کتابخانه ای، نشان می دهد که رمان از منظر نخست واجد شش معیار هویت بخش وسایل ارتباط جمعی همچون نویسنده، رمزگذار و ... است و از منظر محتوایی نیز ماهیت چندصدایی، چند مفهومی، دیالوگ محوری رمان موجب شده منطق آن موافق منطق جامعه باشد.