پژوهش حاضر به منظور بررسی میزان شیوع سوء مصرف مواد و عوامل مرتبط با آن در دانش آموزان دوره های راهنمایی و دبیرستان شهرستان سرعین واقع در استان اردبیل انجام شده است. این پژوهش یک مطالعه توصیفی و مقطعی است. جامعه مورد مطالعه شامل کلیه دانش آموزان دوره های راهنمایی و دبیرستان مدارس دولتی شهرستان سرعین در سال 1390 به تعداد 1451 (827 نفر راهنمایی و 624 نفر دبیرستان) است. حجم نمونه 400 نفر دانش آموز (200 دختر و 200 پسر)، به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. ابزار مورد پژوهش پرسشنامه محقق ساخته بود. برای تحلیل داده ها، فراوانی، درصد و آزمون خی دو مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد 7 درصد دانش آموزان سابقه مصرف سیگار داشته اند. 75/2 درصد دانش آموزان سابقه مصرف قلیان، 25/4 درصد دانش آموزان سابقه مصرف الکل، 75/0 درصد دانش آموزان سابقه مصرف تریاک، 5/0 درصد دانش آموزان سابقه مصرف حشیش، سایر مواد هیچ موردی ذکر نشده است و 75/84 درصد دانش آموزان سابقه سوء مصرف مواد نداشته اند. تجربه سوء مصرف مواد در پسرها ( 14 درصد) به طور معناداری بیشتر از دخترها (1 درصد) است. شیوع سوء مصرف مواد در پایه های تحصیلی بالاتر به طور معناداری بیشتر است. میزان تاثیر هر یک از انگیزه های مرتبط با سوء مصرف مواد به ترتیب از بیشترین به کمترین شامل: عدم موفقیت تحصیلی 59/24 درصد، اعتیاد دوستان و فامیل 95/22 درصد، عدم تامین نیازهای عاطفی 67/19 درصد، دعوا و مشاجره خانوادگی 40/16 درصد، فقر اقتصادی – اجتماعی 11/13 درصد، خالی بودن اوقات فراغت 28/3 درصد بدست آمد. میزان تاثیر هر یک از عوامل مرتبط با سوء مصرف مواد به ترتیب از بیشترین به کمترین شامل: کنجکاوی 59/24 درصد، کسب لذت 31/21 درصد و فشار دوستان و همسالان 67/19 درصد، تفریح و سرگرمی 40/16درصد، تحمل مشکلات زندگی 47/11 درصد، همرنگی با جماعت 56/6 درصد بدست آمد. از مجموع یافته ها ی پژوهش چنین استنباط می شود که سوء مصرف مواد در دانش آموزان شهرستان سرعین در مقایسه با نتایج پژوهش های انجام شده در شهرها و کشور های دیگر، اندک است اما همین مقدار اندک نیز نیاز به توجه و برنامه ریزی را دارد.