نام پژوهشگر: سیدمهدی لطفی

قرآن و مسئله نژاد پرستی (نقد نژاد پرستی و ارائه دیدگاه قرآنی)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1390
  اکرم حیدری   سیدمهدی لطفی

چکیده: استثمار و تبعیض، تاریخ انسانی را سیاه و نفرت بار ساخته است، نابرابری و عدم تساوی انسان با انسان در هر فرازی از تاریخ به شکل خاصی ظاهر شده، گاهی به صورت نظام غیر انسانی بردگی، گاه به شکل فئودالیسم، و گاهی زیر عنوان جنگ های مقدس مذهبی، و در قرون اخیر به صورت «ناسیونالیسم» رخ نموده است. در چند سده اخیر علم و پیشرفت های علمی نیز دیوارهای تبعیضی که انسان ها میان خود به علت های نژاد، رنگ پوست، زبان و ... چیده اند را ساختگی و پوچ دانسته و از نظر علمی دلیلی برای این گونه برتری جویی ها پیدا نشده است. این در حالی است که هنوز در عصر پیشرفت و تکنولوژی؛ فرزندان تبعیض زنده اند و معیارهای جدیدی برای برتری تمدن و برگزیده بودن خود بیان می کنندکه صهیونیسم یکی از بارزترین نمودهای نژادپرستی در عصر حاضر است. خداوند در قرآن به عنوان کتاب هدایت همه انسانها در 1400 سال پیش، با هر نوع ظلم و بی عدالتی با هر عنوانی که داشته باشد به مبارزه پرداخته است. علاوه براین که دلیل بعضی از تفاوت های بین انسان ها را بیان داشت و تفاوت های رنگ پوست و زبان را از قدرت پروردگار شمرد، پدر و مادر همه انسان ها را یکی دانسته وبر برگزیده بودن نژاد، قوم، طبقه، زبان، منطقه جغرافیایی و... خط بطلان کشید و در آیات دیگری ماده اولیه ای که همه انسان ها از آن ساخته شده اند راگل خشکیده ای دانست. (الرحمان، 14) خداوند در قرآن ملاک های صرفا دنیوی را معیار برتری قرار نداده و در آیه 13 حجرات به طور آشکار معیار تقوا را ملاک برتری قرار داد، و با ایجاد وحدت اسلامی و عقد اخوت بین مسلمین به اصلاح رفتارهای جاهلانه پیشین مسلمانان پرداخت. اگر جامعه اسلامی براساس معیار ارزشی تقوا بنا شود و ارزش های دروغینی مانند نژاد، مال و ثروت یا کثرت فرزندان، مناطق جغرافیایی، زبان و طبقه از میان ایشان جمع گردد، دیگر هیچ تضاد و تناقضی در جامعه دیده نخواهد شد. خداوند در قرآن با ارائه راهکارهایی هم چون طرح اخوت و وحدت، مساوات و برابری بین تمام انسان ها، رفع تبعیض، نقد الگوهای نژادپرستانه و ارائه ملاک درست برتری به مبارزه با هر گونه نژادپرستی و تبعیض پرداخته است و بررسی قرآنی مسأله نشان دهنده توجه و عنایت قرآن به تصحیح انحرافات بشری در طول تاریخ است که در نهایت حقانیت اسلام و قرآن را به اثبات می رساند. این تحقیق در صدد است تا با مطالعه و بررسی کتابها و تفاسیری که در توضیح و تفسیر آیاتی از قرآن که پیرامون نژادپرستی آمده است به ارائه نظر و دیدگاه قرآن در این باره بپردازد و راهکارهای قرآنی را برای تصحیح افکار نژادپرستانه ارائه دهد. کلید واژه ها: قرآن، نژادپرستی، نفی نژادپرستی، تبعیض نژادی، برتری طلبی، راهکارهای قرآنی

سبک شناسی کتب احتجاجی شیعه(احتجاج طبرسی – نهج الحق و کشف الصدق – الفین – الصوارم المهرقه و دلائل الصدق) در حوزه امامت
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1392
  مصطفی رضوانی   محمدرضا حاجی اسماعیلی

چکیده بشر نیازمند به هدایت الهی است از این رو پیامبران متعددی برای رفع این نیاز از طرف پروردگار مبعوث به رسالت گردیده و حضرت محمد(ص) به عنوان خاتم پیامبران برگزیده شده کار هدایت بشر را به انجام رسانید.این در حالی است که بعد از وفات ایشان جامعه ی اسلامی به دو گروه عمده ی شیعه و سنی تقسیم شده هر کدام به منظور اثبات مدعای خود به احتجاج برخاست. در این میان سهم شیعیان در مباحث احتجاجی ویژه است زیرا ائمه (ع) به عنوان طلایه داران این نهضت از همان ابتدا از حقوق حقه ی خود دفاع کرده و در مرتبه ی بعد,تعدادی از صحابه و سپس علما این مسیر را ادامه داده و تلاش نمودند با استدلالات عقلی و نقلی , مدعای خود را به اثبات برسانند. این پایان نامه در صدد بررسی سبک های متفاوت گروهی از علمای شیعه در پنج کتاب شاخص احتجاجی در امر امامت را با نام های: الاحتجاج طبرسی- الفین فی امامه امیر المومنین- نهج الحق و کشف الصدق- دلایل الصدق- الصوارم المهرقه فی جواب الصواعق المحرقه, عهده دار است و خواننده پس از مطالعه ی این پایان نامه،خواهد دانست که علمای شیعه با چه روش هایی از اصل اعتقادی امامت که وجه متمایز بین فریقین است،دفاع کرده و چگونه به پاسخ گویی پرسش ها و شبهات مطرح شده در این باب پرداخته اند. . از اهداف دیگررساله، آشنایی با استدلال های متقابل عامه و خاصه در حوزه ی امامت و مقایسه ی بین کتب احتجاجی در چگونگی انتقال پیام به مخاطب و همچنین علم و آگاهی از آداب عرفی مباحثه و مجادله در مباحث اعتقادی است که در شش فصل سامان یافته است.پژوهش گر در پایان هر فصل به نتایج حاصله از بحث اشاره کرده و در پایان رساله، با گردآوری نتایج ، رساله را به پایان برده است. لازم به ذکر است که سبک شناسی دارای مفهومی گسترده است و شامل مباحث تخصصی در حوزه ی گوناگونی ازعلوم مانند کلام و منطق و فلسفه و... می گردد که در این رساله به آنها پرداخته نشده و بیشتر سعی بر تبیین چگونگی استدلالات عقلی و نقلی مولفان در اثبات موضوع امامت بوده است. در پایان نتیجه ی کلی حاصل شده این است که دو کتاب احتجاج طبرسی و نهج الحق علامه ی حلی،دارای سبک روایی و کتاب الفین دارای سبک عقلی و اجتهادی است و دو کتاب الصوارم المهرقه و دلایل الصدق،تلفیقی از سبک اجتهاد ی و روایی است.همچنین در کتاب الفین ، نوع نگرش به اصل امامت دارای روی کردی قرآنی است در حالی که در چهار کتاب دیگر روی کرد قرآنی- روایی حاکم است. افزون بر اینکه در همه ی این پنج کتاب مگر کتاب الفین،جریان های تاریخی نیز مورد استناد قرار گرفته است.یادآور می گردد استدلال های این پنج کتاب، در مقام پاسخ گویی به همه ی پرسش ها و شبهاتی که اکنون در حوزه ی امامت مطرح است,تام و تمام نیست. نیز درباره ی رعایت آداب عرفی مباحثه و مجادله در پنج کتاب مورد نظر،باید گفت این آداب در در چهار کتاب به غیر از کتاب الصوارم المهرقه رعایت شده است. روش این تحقیق، تحلیلی- توصیفی همراه با ارائه ی بخشی از محتوا است. واژگان کلیدی: احتجاج- امامت- سبک شناسی- شیعه.