نام پژوهشگر: مصومه میرناصری

نماد شناسی شعر سهراب سپهری
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ایلام - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1391
  مصومه میرناصری   خلیل بیگ زاده

نماد یکی از آرایه های ادبی است. ویژگی بارز نماد، ابهام، عدم صراحت، غیر مشروح و غیر مستقیم بودن معنی و مفهوم آن است، به این معنا که مراد و مقصود نهایی در زبان نمادین ظاهر نیست، بلکه فراتر و عمیق تر از ظاهر آن است. در شعر معاصر ایران به دلایل متعددی به نماد توجه شده است، سپهری از شاعران معاصر است که برای بیان اندیشه های عرفانی خود، از زبان نمادین بهره برده و همین امر یکی از رازهای پیچیدگی و ابهام شعر اوست. هدف اصلی این پژوهش بررسی و تحلیل حوزه مفهومی نمادهای شعر سپهری است و به این منظور، این پایان نامه در چهار بخش تنظیم شده است: بخش اول شامل دو فصل است که در آن، به کلیات، احوال، آثار، زندگی، عرفان سپهری، نماد پردازی در دوران معاصر، مکتب سمبلسیم، خاستگاه و پیشوایان آن به طور خلاصه پرداخته شده است؛ بخش دوم، عناصر طبیعت در سه فصل تقسیم بندی شده است که نمادهای حیوانات (چهارپایان، پرندگان، خزندگان، آبزیان، حشرات)، گیاهان (درختان، گل ها، گیاهان، میوه ها) و نمادهای سایر عناصر طبیعت (نمادهایی که قابلیت تقسیم بندی در ذیل عنوان های ذکر شده را ندارند)، در آن توضیح داده شده اند؛ در بخش سوم طی دو فصل، نمادهای شخصیت ها و نمادهای رنگ ها؛ و در بخش چهارم نیز، در دو فصل، نمادهای ابداعی و نمادهای غیر شخصی شاعر بررسی شده اند. این نمادها اغلب برگرفته از عقاید و اندیشه های عرفانی، فلسفی و به ندرت اجتماعی سپهری است. فرهنگ های مختلف ایران، چین باستان، مسیحیت، یهود و بخصوص بودایی بر شعر و نمادهای شعری او اثر داشته است و باعث شکل گیری نگاه عارفانه او به هستی شده است.