نام پژوهشگر: فاطمه زهتاب

نقد نگارگری هفت پیکر نظامی با رویکرد نشانه شناختی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه الزهراء - دانشکده هنر 1391
  فاطمه زهتاب   اشرفالسادات موسوی لر

از اوایل قرن بیستم نشانه شناسی، به مثابه «روشی از نقد متون»، بستری مناسب را در بررسی سازوکار تولید و ادراک معنا پیش می نهد. رمزگان از مفاهیم بنیادین در نشانه شناسی است. هر نظام نشانه ای تنها به واسطه آگاهی مخاطب از رمزگان حاکم بر آن، امکان معنامندی می یابد. دسته بندی ده گان? امبرتو اکو از رمزگان تصویری، یکی از روش های کارآمد در بررسی متون تصویری را ارائه داده که از طریق آن می توان جوانب متنوع یک تصویر را حتی در پیوند با متونی وابسته به دیگر نظامات نشانه ای ملاحظه کرد. نگارگری ایرانی عمدتاً در پیوند با ادب فارسی، با کارکرد تصویرگری، ظاهر می شود. هفت پیکر نظامی گنجوی، به لحاظ کیفیت روایی و موضوع غنایی خود موضوع تصویرسازی های بسیار قرار گرفته است. روش تحقیق در این رساله توصیفی- تحلیلی بوده و منابع به صورت کتابخانه ای جمع آوری گردیده است. در اینجا نگاره های هفت پیکر(هفت نگاره) از نسخه خمسه موزه متروپولیتن -که در 931ه.ق توسط شیخ زاده مصور شده- با بهره مندی از دسته بندی رمزگان اکو، مورد تحلیل قرار می گیرد. پرسش این است که نگاره تا چه حد در انتقال محتوای متن ادبی از طریق تصویر موفق بوده و چگونه مفاهیم را از نظام نشانهای زبان به نظام نشانهای تصویر منتقل می کند؟ نگارگر تا چه حد تابع توصیفات متن بوده و در صورت عدم تبعیت، علت چه بوده است؟ این نگاره، علی رغم برخی محدودیت های خاص رسان? تصویری، درانتقال فحوای سمبلیک داستان بسیار دقیق عمل کرده و واقع گرایی نو ظهور در نگارگری آن زمان نیز مانعی برانجام این کار ویژه نبوده است. پیام نمادین متن ادبی به یاری تدابیر صوری و همچنین بهره مندی از برخی استعارات ادبی، در نگاره به نمایش درآمده و در برخی موارد جزئیاتی خارج از توصیفات متن مرجع نیز خلق شده است.