چکیده گیاه دارویی اسفرزه با نام علمی plantago ovata گیاهی از تیره plantaginaceae است شوری یکی از مشکلات گسترده در کشاورزی است. امروزه، مصرف کودهای شیمیایی در اراضی کشاورزی موجب آلودگی های زیست محیطی متعددی از جمله آلودگی منابع آب، افت کیفیت محصولات کشاورزی و کاهش میزان حاصلخیزی خاک ها گردیده است. نظر به اهمیت توجه به کشاورزی ارگانیک، گیاه دارویی اسفرزه و اهمیت جهانی تنش شوری، در این تحقیق، ضمن بررسی واکنش گیاه دارویی اسفرزه به شدت های مختلف تنش شوری، اثرات غلظت های مختلف اسید هیومیک و اسید فولویک بر عملکرد و پاسخ گیاه اسفرزه به تنش شوری بررسی می شود. در این تحقیق، اسید هیومیک در 3 سطح (0، 50 و 100)، اسید فولویک در 3 سطح (0، 50 و 100) و شوری در 3 سطح (0، 50 و 100mm ) بکار برده شد. دانه رست ها در 15 گروه تیماری و 3 تکرار گروه بندی شدند. گروه های تیماری عبارت بودند از c, s50,s100, f50, f50-s50, f50-s100 ,f100, f100-s50, f100-s100, h50, h50-s50, h50-s100,h100, h100-s50,h100-s100 . نتایج ما نشان داد که شوری باعث کاهش مقدار پروتئین نسبت به شاهد شد. در صورتیکه بکارگیری فولویک اسید و اسید هیومیک باعث کاهش اثر منفی شوری در میزان پروتئین شد. نتایج این تحقیق نشان داد که شوری باعث کاهش مقدار کلروفیل نسبت به شاهد شد. میزان کلروفیل نمونه های تیمار شده با اسید فولویک و اسید هیومیک در شرایط شور بهبود یافت. استفاده از اسید فولویک و اسید هیومیک منجر به کاهش اثر شوری بر میزان کلروفیل شد. مقدار سدیم بافت برگ در نمونه های تیمار شده با شوری به مقدار معنی داری بالاتر از شاهد بود. بکارگیری تیمار هیومیک اسید خصوصا در غلظت 100 منجر به کاهش سدیم در نمونه های تحت شرایط شوری 50 و 100 شد. تیمار فولویک اسید 100 نیز در کاهش محتوای سدیم برگ موثر بود. تیمارهای فولویک اسید و هیومیک باعث افزایش محتوای کلسیم بافت برگ شد. شوری باعث کاهش محتوای کلسیم شد و اسید هیومیک باعث کاهش اثرات منفی شوری شد. اما تفاوت معنی داری بین محتوای پتاسیم برگ تیمارهای مختلف مشاهده نشد. نتایج ما دلالت بر ان داشت که شوری باعث افزایش میزان غلظت پرولین شد. موثرترین تیمار در افزایش میزان پرولین در برگ گیاهان رشد یافته تحت شرایط شوری، تیمار هیومیک بود. اما فولویک اسید منجر به افزایش محتوای پرولین نگردید. تیمارهای شوری، هیومیک و فولویک خصوصا فولویک به جز شوری 50 باعث افزایش میزان قند محلول در نمونه ها شد. نتایج ما دلالت بر ان داشت که کارایی دستگاه فتوسنتزی در اثر شوری کاهش داشت نتایج ما دلالت بر کاهش qpsii , qp , fv/fm و افزایش qn تحت شرایط شوری داشت که بکارگیری اسید فولویک و اسید هیومیک منجر به کاهش اثرات شوری بر دستگاه فتوسنتزی شد. نتایج ما دلالت بر ان داشت که شوری به مقدار معنی داری باعث کاهش وزن هزاردانه شد اما بکارگیری فولویک اسید و اسید هیومیک باعث کاهش اثرات تنش و افزایش وزن هزار دانه شد. نتایج این تحقیق دلالت بر ان دارد که شوری باعث القا اثرات منفی بر فیزیولوژِی گیاه و کاهش عملکرد گیاه اسفرزه شده و مواد هیومیکی با القا تغییرات فیزیولوژیکی و اثر بر جذب و انتقال عناصر غذایی گیاه باعث کاهش اثرات منفی تنش شوری در گیاه اسفرزه شد. واژه های کلیدی : اسفرزه – گیاه دارویی – هیومیک اسید – فولویک اسید – شوری