آیا در مسیر تهذیب انسان، اولیای الهی تصرفی تکوینی در باطن و نفس انسان صورت می دهند؟ شواهد و قرائنی که از آیات و روایات برای اثبات این موضوع می توان ارائه داد کدامند؟ آیا این تصرف با اختیار و ارزشمندی کار انسان، منافات ندارد؟ ادلّه ی عام و ادلّه ی خاص دالّ بر آنند، اولیای الهی با علم و قدرتی که از ناحیه ی خداوند متعال به آنها إعطا شده، از ضمیر انسان ها آگاه و قادر به تغییر نفوس آن ها می باشند، و این کار را می کنند. منتها تغییر از راه تصرف می تواند حدود مختلفی از حداقل تا حداکثر داشته باشد. نقش تکوینی اولیای الهی در این زمینه (مهذّب شدن انسان ها) هم نقش فاعلی عام و هم نقش فاعلی خاص است. در نقش فاعلی عام، اولیای الهی سبب و واسطه ی رسیدن فیض الهی به همه ی مخلوقات از جمله انسان ها هستند، و این مختص به چهارده معصوم? است. نقش فاعلی خاص که نمود آن در تصرفات تکوینی اولیای الهی است، به دو قسم حداکثری و حداقلی تقسیم می گردد، از نقش حداکثری به هدایت به امر و ایصال به مطلوب (ایصال الی المطلوب) تعبیر می شود، اولیای الهی با علم و قدرتی که خداوند متعال در اختیارشان قرار داده است، در باطن برخی انسان هایی که با عمل اختیاری خویش قابلیت هدایت خاص را یافته-اند، تصرف کرده و آنها را مهذّب می سازند، امّا نقش حداقلی خاص، در جایی است که شخص هنوز به این قابلیت دست نیافته است، در اینجا گاه ولیّ خدا با تصرف در کائنات مسیر تهذیب نفس را برای وی هموار می-سازد تا او با گوهر ذاتی خود یعنی اختیار راه بپیماید؛ و قابلیت هدایت خاص را پیدا کند. حوزه ی پژوهش این رساله، آیات قرآن کریم و احادیث معصومین? می باشد. بخش اوّل به دو فصل "کلیات و مفاهیم" و بیان "حد و حدود ولایت و ولایتِ تکوینی" اختصاص دارد و بخش دوّم (فصل سوّم) به مستندات و ادلّه ی این موضوع اختصاص یافته و در بخش سوّم (فصل چهارم) به پاسخ سوالات مطرح در این زمینه پرداخته شده است. کلید واژه ها: هدایت به امر، تصرف تکوینی، تهذیب نفس، ولایت تکوینی، هدایت تکوینی، ایصال به مطلوب، ولیّ و اولیای الهی.