تخلیه کننده‏های تحتانی یکی از سازه های جنبی سدها هستند که به منظور تامین اهداف مختلفی مانند تخلیه اضطراری مخزن، کنترل آبگیری اولیه و تخلیه رسوبات انباشته شده در مخزن مورد استفاده قرار می‏گیرند. در غالب موارد جریان عبوری از درون مجرا توسط دریچه‏های کنترل کننده به دو بخش جریان تحت فشار و جریان دارای سطح آزاد تقسیم می‏گردد. در ناحیه واقع در بالادست دریچه، جریان تحت فشار و درپایین‏دست دریچه، جریان دارای سطح آزاد است. اما در برخی موارد به دلیل محدودیت‏ها، طراحی به گونه‏ای انجام می‏شود که جریان در پایین‏دست دریچه مستغرق شده و دیگر دارای سطح آزاد نیست. تاکنون مطالعات بسیار اندکی در خصوص تخلیه کننده‏های مستغرق صورت گرفته است. لذا در تحقیق حاضر وضعیت جریان در تخلیه‏کننده‏ تحتانی مستغرقسد قیزقلعه سی به کمک مدل هیدرولیکی و مدل‏سازی عددی مورد بررسی قرار گرفته است. بررسی‏های آزمایشگاهی، در موسسه تحقیقات آب و بر روی مدل هیدرولیکی تخلیه کننده تحتانی سد قیزقلعه سی انجام گرفته است. مطالعات صورت گرفته شامل بررسی اثر بازشدگی های مختلف دریچه سرویس، ترازهای پایاب و نیز بار هیدرولیکی مخزن بر روی مقادیر فشار استاتیکی و نیز فشار دینامیکی در داخل مجرا می باشد. آزمایش‏ها برای درصد بازشدگی 100%، 80%، 60% و 40% دریچه سرویس و دو تراز پایاب 30 و 50 سانتی متر و نیز سه ارتفاع آب 110، 189و 263 سانتی متر در داخل مخزن انجام شده اند. در مدل سازی عددی وضعیت جریان در مجرا نیز از نرم افزارflow 3d که قابلیت شبیه سازی جریان های با سطح آزاد و تحت فشار را دارا می باشد، استفاده شده است. در این بخش به کمک آزمون‏های مختلف، مناسب‏ترین مدل عددی برای شبیه سازی جریان درون مجرا تعیین شده است.