ریشه های ناتو و تاریخ جنگ سرد به خوبی شناخته شده اند. ناتو محصول دوران جنگ سرد است که به منظور مقابله با اتحاد جماهیر شوروی، کمونیسم و پیمان ورشو پدید آمد. با فروپاشی جنگ سرد این تهدیدها با بحران موجودیت روبرو شد، اما تعرف نوین اعضای آن از امنیت در دهه 1990 و قرن بیست و یکم نه تنها تداوم این پیمان را باعث شد بلکه دامنه فعالیت آن را نیز توسعه داد بطوری که استراتژی گسترش آن به شرق به مرحله اجرا گذاشته شد و باعث گردید پس از فروپاشی شوروی و در دوره پس از جنگ سرد شماری از جمهوری های کمونیست سابق به عضویت ناتو در آیند. گسترش بیش از پیش ناتو به سمت شرق و حضور آن در حیات خلوت روسیه، به تقابل این سازمان با فدراسیون روسیه انجامیده، بگونه ای که روابط دو طرف در سایر عرصه های وجودی را نیز تحت الشعاع خویش قرار داده است. از طرف دیگر ناتو، در پی گسترش روابط خود با روسیه بوده است. در حالی که روسیه نیز بعد از حملات 11 سپتامبر 2001 و ورود پوتین به کرملین، بدنبال تقویت و تعمیق روابط خویش با ناتو بوده است. بعد از پیشرفت هایی که در روابط بین روسیه و ناتو در قالب شورای ناتو-روسیه بعد از حملات 11 سپتامبر 2001 تا سال 2004 دیده شد، حوزه های مناقشه میان آن ها نیز بویژه بدنبال سیاست توسعه ناتو به شرق، بصورت فزاینده ای افزایش یافته و دستاوردهای اولیه همکاری را تحت الشعاع قرار داده است. محققاً توازن موجود در روابط ناتو و روسیه از بین نرفته است اما موارد منفی آن بیشتر از موارد مثبت به چشم می خورد. شورای روابط ناتو- روسیه نیز طی سال های اخیر با مسائل پیچیده ای روبرو شده است. بنابراین در پژوهش حاضر تلاش خواهد شد تا مناسبات ناتو و روسیه در طول دو دهه اخیر یعنی از سال 1991 تا سال 2012، اعم از حوزه های همکاری و مناقشه مورد تبیین و بررسی قرار گرفته و به تحلیل مسائل موجود در روابط این دو بخصوص در رابطه با گسترش ناتو به شرق و رویکردهای گوناگون روسیه در قبال آن، پرداخت شود.