به منظور ارزیابی کود زیستی فسفاته بارور2 و همچنین گزینش بهترین مقدار و زمان کاربرد آن در سطوح مختلف کود شیمیایی فسفاته، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در سال زراعی 91-1390 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان اجرا شد. فاکتور اول کود شیمیایی فسفاته، در سه سطح شامل: 0 (p2) 50 ،(p1) و 100 (p3) درصد مقدار توصیه شده (بر اساس آزمون خاک) و فاکتور دوم مقدار و زمان مصرف کود زیستی فسفاته بارور2، در پنج سطح شامل: 1-مصرف کود زیستی اتوکلاو شده به میزان 100 گرم در هکتار (مقدار توصیه شده) در زمان کاشت به صورت بذرمال(بی1) 2-مصرف کود زیستی به میزان 100 گرم در هکتار در زمان کاشت(بی2) 3-مصرف کود زیستی در دو مرحله به میزان 100 گرم در هکتار در زمان کاشت و 100 گرم در هکتار در فصل بهار(بی3) 4-مصرف کود زیستی به میزان 200 گرم در هکتار در زمان کاشت(بی ) 5-مصرف کود زیستی در دو مرحله به میزان 200 گرم در هکتار در زمان کاشت و 200 گرم در هکتار در فصل بهار (بی ). نتایج نشان داد که در تعدادی ازصفات اندازه گیری شده (ارتفاع بوته، طول سنبله، عملکرد بیولوژیک، تعداد سنبلچه بارور در سنبله، تعداد دانه در سنبلچه، وزن هزار دانه و شاخص برداشت) هیچ کدام از تیمارها نتوانستند باعث افزایش معنی دار صفات مذکور نسبت به تیمار شاهد (تیمار p1b1) شوند. اما در مورد صفت عملکرد دانه، تیمار p2b3 توانست باعث افزایش معنی دار عملکرد دانه به میزان 03/18 درصد نسبت به تیمار شاهد شود. در واقع تیمار p2b3، در بیشتر صفات اندازه گیری شده (ارتفاع بوته، طول سنبله، تعداد سنبلچه بارور در سنبله، تعداد دانه در سنبلچه، وزن هزار دانه و شاخص برداشت) به غیر از تعداد سنبله در متر مربع، تیماری بود که بیشترین مقادیر را به خود اختصاص داد. هر چند در تمام صفات ذکر شده، با تیمار شاهد تفاوت معنی داری نداشت، ولی مجموع افزایش های این صفات که در این تیمار مشاهده شد، باعث افزایش معنی دار عملکرد دانه نسبت به تیمار شاهد گردید. در مرحله زمستان گذرانی، فراوانی باکتری های حل کننده فسفات در تمامی تیمارها (حتی تیمارهای عدم مایه زنی با باکتری های حل کننده فسفات) نسبت به فراوانی این باکتریها در خاک قبل از کشت، افزایش یافت. در مرحله پر شدن دانه ها نیز فراوانی این باکتری ها در بیشتر تیمارها نسبت به مرحله زمستان گذرانی افزایش یافت. بین تیمارهای مورد مطالعه تفاوت معنی داری از لحاظ مقدار فسفر موجود در دانه گندم مشاهده نشد. در مجموع میتوان بیان داشت که کود زیستی بارور2، نتیجه تقریبا مطلوبی در افزایش عملکرد دانه داشت. اما نتیجه ضعیف بود که تحقیقات بیشتر در این زمینه و بومی کردن این کود برای هر منطقه، میتواند گام موثری در بهبود کیفیت این گونه کودها و قدم نهادن در مسیر کشاورزی پایدار باشد.