چکیده: بنی امیه نخستین سلسله حکومتی مسلمانان پس از اسلام است که خلافت را بر خلاف آموزه های قرآن و سنت رسول الله (ص) و خلفای راشدین موروثی کردند. این سلسله از سال 41 هجری قمری به خلافت رسیدند و در سال 132 هجری قمری منقرض شدند. امویان در طول دوران حکومتی خود با بحران ها و قیام های مهمی مواجه شدند که مشروعیت این خلافت را در نزد مسلمین زیر سوال برد، و نقش مهمی را در تضعیف قدرت این سلسله ایفا کردند.قیام هایی مانند حرکت حسین بن علی (ع)، واقعه ی حرّه و توابین که رهبران این قیام ها از شخصیت های بزرگ مسلمین بودند ، که توسط این دولت سفاک به خاک و خون کشیده شد و سران آنها نیز سر بر تیغ استبداد اموی نهادند. امویان اگرچه در کربلا حسین (ع) و یارانش را در نبردی نابرابر به شهادت رساندند اما شدت عمل آنها در سرکوب این قیام منجر به تنفر عمومی از این خلافت شد به طوری که به زودی قیام های مهمی را دررابطه باخونخواهی وی علیه خود مشاهده کردند از جمله قیام توابین به رهبری صحابی معروف کوفه سلیمان بن صرد خزاعی.این اقدامات بی رحمانه و سرکوب شدید شیعه علی (ع) ، خصوصاً کشتار بی رحمانه نوه ی پیامبر و یارانش و سرکوبی شدید مردم مدینه شهر پیامبر و قتل عام عده ای از صحابیان و پرهیزگاران شهر کوفه در طی قیام توابین منجر به نارضایتی شدیدی در بین توده ی مردم خصوصاً شیعه ی علی (ع) نسبت به آنها شد به طوری که بعدها ابومسلم خراسانی سردار معروف با نام دعوت عباسی و با حمایت مردم با گرایشات گوناگون و با شعارهایی که رنگ و بوی شیعی داشت به حکومت این سلسله نامشروع پایان داد.

شهر هرات یکی از شهرهای بسیار قدیمی خراسان بود که قدمت و مدنیت این شهر به چند هزار سال پیش می رسد. این شهر در روزگار باستان به عنوان یکی از ایالت های اصلی ایران محسوب می شد و دارای اهمیت و اعتبار خاص خود بود. هرات به علت موقعیت سوق الجیشی خاصش که در مسیر شرق به غرب و همچنین شمال به جنوب یعنی ایران و هند قرار داشت از اهمیت و اعتبار برخوردار بود. به طوری که همیشه برای حفظ و نگهداری آن تحت سلطه ی حکومت مرکزی تلاش می شد. هرات علاوه بر موقعیت سوق الجیشی اش به دلیل خاک حاصلخیزش برای کشاورزی مورد توجه بود به طوری که کشاورزی در آنجا رونق فراوان داشت. در دوره ی تیموریان شهر هرات میراث و اعتباری که در گذشته از آن برخوردار بود را یک بار دیگر به دست آورد و این شهر به عنوان پایتخت و مقر حکمرانی سلاطین تیموری از اهمیت و اعتبار فراوانی برخوردار شد به طوری که بسیاری از بزرگان آن روزگار در این شهر سکونت داشتند. هرات که گذشته ای درخشان پشت سرش بود پس از تسلط مغولان رونق و اعتبار خود را از دست داد تا اینکه دوباره در عهد سلاطین آل کرت اهمیت گذشته ی خود را باز یافت. اما اوج اعتبار این شهر چه از جنبه ی سیاسی، اجتماعی و انسانی آن در عهد سلاطین تیموری نمایان بود به طوری که از جنبه ی سیاسی این شهر به محلی برای ارتباط با سایر ملل تبدیل شد. از جنبه ی انسانی و اجتماعی هم این شهر در این عهد به درجه ای از کمال رسید و در زمینه های مختلف علمی و فرهنگی پیشرفت های چشمگیری را تجربه کرد. در این رساله سعی بر آن شده است تا جغرافیای تاریخی این شهر از عهد باستان هرچند به صورت اختصار و تمرکز در این زمینه در عهد سلاطین تیموری مورد بررسی قرار گیرد. در دو فصل انتهایی این رساله نیز جغرافیای سیاسی و انسانی این شهر مورد پژوهش قرار گرفته است.